ဗမာစစ္၀ါႏွင့္ နယ္ေျမခ်ဲ႕ထြင္လာမႈ

ဗမာ့လက္နက္ႏိုင္ငံတြင္ မပါ၀င္ေသာ မြန္၊ ကရင္၊ ရွမ္း၊ ရခိုင္၊ ကခ်င္၊ ခ်င္း၊ ကယား၊ တို႔ကိုလည္း ပင္လံုစာခ်ဳပ္ကို အေၾကာင္းျပ၍ လွည့္ဖ်ားကါ ဗမာႏိုင္ငံ အစိုးရလက္ေအာက္သို႔ ျမန္မာျပည္ အျဖစ္ သိမ္းယူ သတ္မွတ္ျခင္းကို ခံခဲ့ၾကရသည္။

ဗမာ့စစ္၀ါဒႏွင့္နယ္ေျမခ်ဲ႕ထြင္လာမႈ

ဗိႆႏိုး၊ ဟန္လင္း၊ သေရေခတၱရာ၊ စသည့္ ပ်ဴလူမ်ိဳးတို႔၏ ျမိဳ႕ျပႏိုင္ငံတို႔မွာ အခ်င္းခ်င္း စစ္ပြဲ ဆင္ႏဲြယင္း ပ်က္စီးေလသည္။ ထို႔ေနာက္ပုပၸါး အရပ္တြင္ သမုဒရစ္မင္းသည္ ပ်ဴႏိုင္ငံကို ထူေထာင္ျပန္ေလသည္။ ထို႔ေနာက္ ပ်ည္ပ်ားမင္းသည္ ေၾကြအိုးအံ ပုဂံတည္ ဟူေသာကိန္း အရ သကၠရာဇ္ ၂၁၁ ခုတြင္ ပ်ဴဂါမတို႔ကို စုစည္း၍ ဘရနီ နကၡတ္ႏွင့္ စန္းသွ်ဥ္ခိုက္တြင္ ပုဂံကို တည္ေထာင္ ခဲ့ေလသည္။
အေနာ္ရထာမင္းႏွင့္ က်န္စစ္သားမင္း တို႔လက္ထက္မွ ဗမာဟူ၍ အမည္ခံလာေသာ ဤ လူမ်ိဳးစု သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အၾကမ္းတမ္းဆံုး နယ္ေျမမွ မဆုတ္မနစ္ႀကိဳးစားရင္း၊ ထန္းေရ ေသာက္ ထန္းျမစ္စားရင္း (သို႕) ေရငန္ေသာက္ မ်က္ေျခာက္စား ကာ (အရွင္ဒိသာပါေမာကၡ) လူျဖစ္ရန္ႀကိဳးစား လုန္းပမ္း ခဲ့ၾကေလသည္။ ဗမာပိုင္နက္ နယ္ေျမသည္ ဆန္ေရစပါးရွားျခင္း၊ သယံဇာတမရွိျခင္း၊ နယ္ေျမေဒသ ၾကမ္း တမ္းျခင္း၊ ဆင္းရဲ ႏုံခ်ာျခင္း၊ ေရာဂါဘယထူေျပာျခင္း၊ စေသာ ေျမႀကီးကိုမွီ၍ လုပ္ကိုင္ စား ေသာက္ရေသာ ေခတ္တြင္ ေအာက္က်ေနာက္က် ျဖစ္ေနခဲ့ရသည္။ ဗမာနယ္ေျမ၏ အေရွ႕ ဘက္ႏွင့္ ေျမာက္ဘက္တြင္ ၉၉ ေစာ္ဘြားအုပ္ခ်ဳပ္ေသာ ဥတုသပၸါယမွ်ေသာ ေက်ာက္သံ ပတၱျမား ထြက္ေသာ အစားရိကၡါ ျပည့္စံုေသာ ရွမ္းျပည္ရွိသည္။ ေတာင္ဘက္တြင္ ေျမႏု ေပါမ်ားရာ ေဒသကို မြန္၊ ကရင္၊ ပအို႔(ေတာင္သူ)၊ ကဒူး၊ ကနန္း၊ စသည့္ လူမ်ိဳးတို႔ ဧခ်မ္းစြာ လုပ္ကိုင္ စားေသာက္ ေနထိုင္လွ်က္ရွိသည္။
အေနာက္ဘက္တြင္ ေတာင္ယာလုပ္ကိုင္ စားေသာက္သူ ခ်င္းႏွင့္ ရခိုင္လူမ်ိဳးတို႔ ရွိေနၾကသည္။ ရခိုင္လူမ်ိဳးတို႔မွာ ေျမႏု၊ သယံဇာတ၊ သားငါး၊ တို႔ေပါမ်ားရာ နယ္ေျမကို ရရွိထါး ျပီး ၃ လ လုပ္၍ ၉ လထိုင္စားကါ ေပ်ာ္ပဲြရႊင္ပြဲ ၁၂ လရာသီတိုင္ ရွိေနျပီး အထူးစည္ပင္ ၀ေျပာ လွ်က္ရွိေနသည္။ ကခ်င္၊ ခ်င္း၊ ကရင္၊ ကယား၊ အျပင္ တျခားလူမ်ိဳးမ်ားမွာ ဗမာတို႔ထက္ ေနရာ ေကာင္းရွိျခင္း၊ ဘာသာ အယူမွန္ကန္ျခင္း၊ စာေပ အဆင္းတန္ဆာ ရွိျခင္း၊ စားေသာက္ ေနထိုင္မႈ ဓေလ့ရွိျခင္း၊ ပိသုကါ လက္ရာရွိျခင္း၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးရွိျခင္း၊ စသည့္ခိုင္မာေသာ လူမ်ိဳးေရး အေျခ ခံ အခ်က္မ်ားႏွင့္ ျပည့္စံုေနသည္။ မြန္ႏွင့္ ရခိုင္တို႔၏ ေအးခ်မ္းသာယာမႈကို အားက်လာေသာ ဗမာသည္ စစ္၀ါဒကို ထူေထာင္ရန္သာလွ်င္ လမ္းစ ျမင္လာၾက ေလေတာ့ သည္။
ထို႔ေၾကာင့္ပင္ ဗမာဟူေသာ လူမ်ိဳးေပၚလာသည့္ အခ်ိန္မွစ၍ တျခားလူမ်ိဳးမ်ား ေအးခ်မ္းစြာ လုပ္ကိုင္စားေသာက္ ေနထိုင္ရသည္ဟူ၍ မရွိေတာ့ေပ။ ဗမာတို႔မွာ စစ္တိုက္ရင္း လူစု လူစုရင္း စစ္တိုက္ခဲ့ၾကျပီး တျခားနယ္ေျမ ေဒသရွိ နိုင္ငံတို႔၏ အာဏါ၊ သယံဇာတ၊ နယ္ေျမ၊ ႏွင့္ လူမ်ိဳးေရး မုန္းတီးမႈ ဘာသာေရး ေသြးခဲြမႈ ရန္တိုက္မႈ သတ္ျဖတ္မႈ စသည့္ ၀ါဒ တို႔ကို က်င့္သံုးရင္းျဖင့္ နယ္ခ်ဲ႕ လာခဲ့ၾက ေလေတာ့သည္။

အဂၤလိပ္ႏွင့္ဗမာပထ၀ီေျပာင္းလဲပစ္ခဲ့မႈႏွင့္ဗမာလူမ်ိဳးေရးတိုးခ်ဲ႕လာမႈ

၁၈၈၅ ခုႏွစ္ ဗမာ့ဦးစြန္းကို အဂၤလိပ္တို႔ ရိုက္ခ်ိဳးပစ္ခဲ့ျပီးေနာက္ ယခင္ရွိခဲ့ေသာ ဌာေန လူမ်ိဳးတို႔၏ ေနရာေဒသ ပထ၀ီသည္ အႀကီးအက်ယ္ ေျပာင္းလဲျခင္းကို ခံခဲ့ ၾကရသည္။ ဗမာျပည္ အႏွံ႔တြင္ အဂၤလိပ္တို႔သည္ ေနရာေကာင္း၊ သဘာ၀ေကာင္း၊ ရာသီဥတုေကာင္း၊ ႏွင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ယႏၱရား လြယ္ကူေစရန္ ေျမေနရာတို႔ကို ေရြးခ်ယ္၍ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ၾကသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ပင္ ယၡင္ဌာေနလူမ်ိဳးတို႔ ပိုင္ဆိုင္ရာေဒသသည္ ႀကံဳ႕၀င္သြားျပီးလွ်င္ လြပ္လပ္ေရး ရရွိလာေသာအခါ ဗမာပိုင္နယ္ေျမ ျဖစ္သြားေလေတာ့သည္။ ဗမာဘုရင္မ်ား လက္ထက္တြင္ ေအာက္ဗမာျပည္၌ ဗမာတို႔မွာ မဆိုစေလာက္သာရွိခဲ့ျပီး မြန္ႏွင့္ ကရင္မွာ လူမ်ားစု ျဖစ္ခဲ့သည္။
ရန္ကုန္ကို အေျချပဳ၍ အဂၤလိပ္အုပ္ခ်ဳပ္သည္မွစ၍ ေအာက္ဗမာျပည္သို႔ ဗမာမ်ား အလံုး အရင္းႏွင့္ ၀င္ေရာက္ေနထိုင္လာၾကသည္။ ေျမႏုကို မျမင္ဖူးေသာ မိုးေခါင္ေရရွား ကႏၱာရတြင္ ေနထိုင္လာခဲ့ၾကေသာ ဗမာတို႔မွာ ေနရာေကါင္းကို လက္လြတ္ရမည္ကို စိုး၍ ကရင္ႏွင့္ မြန္တို႔ ကို ဗမာျပည္ေအာက္ပိုင္း ပုသိမ္၊ ရန္ကုန္၊ ပဲခူး၊ စသည့္ နယ္ေျမတို႔မွ လူမ်ိဳးေရးျဖင့္တဖံု၊ စစ္တိုက္၍ တမ်ိဳး၊ အႏု၊ အၾကမ္း၊ အရမ္း၊ မ်ိဳးစံုသံုးကါ ႏွင္ထုတ္ခဲ့ၾကသည္။ ေနရာေကါင္းကို အျပီးအပိုင္ ရယူခဲ့ၾကသည္။ ဗမာႏိုင္ငံေတာ္ အစိုးရ၏ ေက်ာင္းသံုးစာအုပ္တြင္ ရခိုင္တို႔၏ ဧရိယာမွာ နတ္ျမစ္၀မွ ေမာ္တင္စြန္းထိ ဟုေဖၚျပပါရွိသည္။ ၁၉၇၅ ခု ဒီဇဘၤာ ၁၅ ရက္ေန႔ ရခိုင္ကိုျပည္နယ္ ေပးေသာ အခါမူ နတ္ျမစ္၀မွ ဂြ အထိသာ ရရွိလိုက္ျပီး မိုးေခါင္ေရရွား ရပ္၀န္းေဒသတြင္ ေနထိုင္ေသာ ဗမာတို႔မွာမူ ရခိုင္ပိုင္ နယ္ေျမ အေနာက္ကေလးဟု ေခၚေသာ နယ္ေျမ တခုလံုးကို ဗမာတို႔ ဘိုးဘြားပိုင္ နယ္ေျမ အျဖစ္ ရယူသြားေလသည္။ ထို႔ျပင္ ရွမ္း ေမျမဳိ႕၊ မိုးကုတ္ ကခ်င္ ဖါးကန္႔ ဆင္ကလိန္ခႏၱီး ရခိုင္ ပလက္၀၊ စသည္တို႔ အျပင္ လူမ်ိဳးစု ဆိုင္ရာေဒသ အသီးသီးကို အဂၤလိပ္တို႔ နည္းေပး လမ္းျပခဲ့မႈေၾကာင့္ ဗမာတို႔ ခ်ယ္လွယ္ခ်င္တိုင္း ခ်ယ္လွယ္၍ တိုင္းရင္းသား အခ်င္းခ်င္း ရန္တိုက္ေသာ လုပ္ရပ္မ်ားကို လုပ္ခ်င္တိုင္း လုပ္ခဲ့ၾကသည္။ (နမူနာ။ ဂိုလန္၊ ဟီနန္ ရွမ္းႏွင့္ ၀ ၊ ကခ်င္ ႏွင့္ခ်င္း၊ ရခိုင္ႏွင့္ခ်င္း၊ ကရင္ႏွင့္ မြန္၊ တို႔ကိုရႈပါ) အဂၤလိပ္တို႔၏ ဗမာျပည္ကို သိမ္းယူမႈသည္ ဗမာတို႔အတြက္ နယ္ေျမေဒသ ပိုမိုရရွိ လာသည့္အတြက္ ေရရွည္တြင္ အႀကီးအက်ယ္ အျမတ္ထြက္ခဲ့ ေလသည္။ ဂတိမတည္ေသာ မုသ၀ါဒမ်ားေသာ ေလာဘ ေဒါသ ေမာဟ မ်ားေသာ ဗမာ့စစ္၀ါဒေအာက္၌ ေနထိုင္လာၾကရေသာ တိုင္းရင္းသားတို႔မွာ မူ ဗမာတို႔၏ လူမ်ိဳးေရးအရ နယ္ေျမတိုးခ်ဲ႕လာမႈ၊ သယံဇာတ ေကါင္းမ်ားရွိရာ ေဒသကို ဗမာပိုင္ နယ္ေျမျပဳလုပ္မႈ၊ စသည့္ ေလာဘ ေဒါသ ေမာဟ အလိမ္အေကါက္ မ်ားလွေသာ ဗမာတို႔ႏွင့္ အတူ လြပ္လပ္ေရး ယူခဲ့ေသာ အရသာကို ခံစားရင္း ယေန႕တိုင္ ဒုကၡပင္လယ္ ေ၀ခဲ့ၾကေလ ေတာ့သည္။

လက္ေျပာင္းလက္လဲြလုပ္ျခင္းႏွင့္တိုင္းရင္းသားျပသနာ

၁၈၈၅ ခုႏွစ္တြင္ ဗမာႏိုင္ငံ တခုလံုးကို အဂၤလိပ္တို႔ သိမ္းယူသြားေလသည္။ ခ်င္း ကခ်င္ ကရင္ ကယား မြန္ ဗမာ ရခိုင္ ရွမ္း စေသာ လူမ်ိဳးတို႔မွာ မိမိနီးစပ္ရာ လူသူလက္နက္ စုေဆာင္း၍ အဂၤလိပ္ကို ေတာ္လွန္ခဲ့ၾကသည္။
၁၉၄၇ ခုႏွစ္တြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းသည္ တိုင္းရင္းသားတို႔အား ဗမာႏွင့္ အတူ လြပ္လပ္ေရးယူပါ။ ၁၀ ႏွစ္ၾကာလွ်င္ ဗမာႏွင့္ေနလိုကေန မေနလိုက ခဲြထြက္ပိုင္ခြင့္ ရွိသည္ ဟူေသာ ဂတိစကါးေၾကာင့္ ရွမ္းျပည္ ပင္လံုျမိဳ႕တြင္ ေခါင္းေဆာင္မ်ား စုေ၀း၍ တညီ တညြတ္တည္း လြပ္လပ္ေရးကို ယူရန္ လက္မွတ္ေရးထိုး ဆံုးျဖတ္ခဲ့ၾကသည္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္လုပ္ႀကံ ခံရျပီးေနာက္ ဦးႏုသည္ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ျဖစ္လာေလသည္။ ၁၀ ႏွစ္ေက်ာ္၍ ႏွစ္သာၾကာလာသည္ ကိုယ္ပိုင္ခဲြထြက္ေရးကို အပထါး၍ ဖက္ဒရယ္ဟု ေခၚေသာ ကိုယ္ပိုင္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ကိုမွ် မရရွိေသာ အခါ အခ်က္ ၁၀ ခ်က္ပါ ရွမ္းမူကို တိုင္းရင္းသား ကိုယ္စားလွယ္တို႔က ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ဦးႏုထံ တင္ျပၾကသည္။ ထိုအခါ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ဦးႏုသည္ တိုင္းရင္းသား အေရးကို ႀကံရာမရ ျဖစ္သြားေလသည္။
ရွမ္းဆိုတာ ေခါင္းေပၚက ငွက္ပ်ံတာေတာင္ မႀကိဳက္ဘူး၊ ရခိုင္ဆိုတာ ေျမြေပြးထက္ ေၾကာက္စရာေကါင္းတယ္၊ ရခိုင္နဲ႔ ေျမြေပြးကိုေတြ႔ရင္ ရခိုင္ကို အရင္သတ္ရမယ္၊ ကရင္ေတြဆို က်ဴပင္ခုတ္က်ဴငုတ္ မက်န္ ေစရန္ အစိတ္သားေကာင္ (အမိဝမ္းထဲမွ သေႏၶသား) ေတာင္မက်န္ေစနဲ႕ ဒီေကာင္ေတြ စည္းလံုးရင္ မလြယ္ဘူး စသည့္ တိုင္းရင္းသား တို႔အေပၚ ဗမာတို႔ မည္သို႔ သေဘာထားရမည့္ ၀ါဒကို ေရွးဗမာတို႔က ေနာက္ေပါက္ ဗမာတို႔အား သြန္သင္ၾသ၀ါဒ ေပးခဲ့ၾကသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္ ရွမ္းမူအတိုင္း ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ဦးႏုသည္ တိုင္းရင္းသားတို႔ကို ျပည္နယ္ေပးရန္ ျဖစ္လာေသာ အခါ ဗမာတို႔၏ သုခမိန္ မစၥတာေမာင္မိႈင္း သည္ ဦးႏုကို ေခၚ၍ ဗမာ့ထီးနန္း မွန္ကင္းအစစ္က ထင္းျဖစ္သြားတာ ဘယ္သူ႔ေၾကာင့္လဲ ဟူေသာစကါးေၾကာင့္၄င္း၊ တိုင္းရင္းသား တို႔ကို ခဲြထြက္ခြင့္ ျပဳလိုက္ပါက ဗမာတို႔၏ အေျခအေနသည္ ပထ၀ီ၊ သယံဇာတ၊ ႏိုင္ငံေရး၊ လူမႈေရး၊ စီးပြားေရး၊ ဘာသာေရး၊ ယဥ္ေက်းမႈ၊ စာေပ၊ တို႔တြင္ပါ အေပၚစီးမွ ေနႏိုင္ေတာ့မည္ မဟုတ္ေပ။ ထို႔ေၾကာင့္ ၁၉၆၂ ခုတြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေန၀င္းလက္သို႔ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ဦးႏုသည္ ႏိုင္ငံေတာ္၏ အာဏါကို မလိမ့္တပါတ္ျဖင့္ လြဲေပးခဲ့ေလသည္။
အာဏါရ ဗမာအဆက္ဆက္သည္ ဗမာလူထုႏွင့္ တိုင္းရင္းသားတို႔ သင့္ျမတ္ေရးထက္ ေသြးခဲြ ရန္တိုက္ျခင္း အလုပ္ကိုသာ လမ္းညြန္လုပ္ေဆာင္ခဲ့ၾကသည္။ ဘာသာေရး သပ္ခ်ိဳျခင္း၊ လူမ်ိဳးေရးမုန္းတီးရန္ လမ္းညြန္ၾသ၀ါဒေပးျခင္း၊ ေသြးခဲြေသာ မူ၀ါဒ က်င့္သံုးျခင္း၊ စစ္ေရးနည္း ျဖင့္ အက်ပ္ကိုင္ျခင္း၊ စသည့္ အမ်ိဳးမ်ိဳးေသာ ဖိႏွိပ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး နည္းလမ္း မ်ိဳးစံုသံုးကါ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္းႏွင့္ တိုင္းရင္းသား ေခါင္းေဆာင္မ်ား ခ်ဳပ္ဆိုထါးခဲ့ေသာ ပင္လံု သေဘာ တူညီခ်က္ စာခ်ဳပ္ကို စကၠဴစုတ္ သဖြယ္ဖန္တီးခဲ့ၾကေလသည္။

ဗမာ့ႏိုင္ငံေရးပရိယါယ္

ဗမာတို႔၏ ႏိုင္ငံေရး ပရိယါယ္ကို အထင္ေသး၍ မရေပ။ ဗမာသည္ လွည့္စားရာ၌ မျဖစ္လွ်င္ ျဖစ္သည့္ နည္းျဖင့္၊ မႏိုင္လွ်င္ႏိုင္မည့္နည္းျဖင့္၊ မရလွ်င္ ရသည့္နည္းျဖင့္၊ ကုပ္ကတ္ တြယ္ဖက္တတ္သည့္ ႏိုင္ငံေရး ပရိယါယ္ရွိေသာ လူမ်ိဳးျဖစ္သည္။ ဤသို႔ျဖစ္ရျခင္းမွာ မ်ိဳးရိုးဗီဇ ေနရာေဒသ ဆင္းရဲ၍ျဖစ္သည္။ သမိုင္းအဆက္ဆက္ ရွမ္းတို႔ကို လိမ္လွည့္၍ အယံုသြင္းကါ ေနာက္လိုက္အျဖစ္ သိမ္းသြင္းထားႏိုင္ခဲ့သည္။ နားေဋာင္းမွ ပတၱျမား အေရာင္ထြက္ေသာ ေစာမြန္လွကို စုန္းမဟုဆိုကါ နန္းမွ ႏွင္ထုတ္ခဲ့သည္ကိုလည္း ရွမ္းတို႔သည္ ဗမာကို ခြင့္လြတ္ ခဲ့၏။ ထို႔ျပင္ သိုဟန္ဘြားကို ဗမာတို႔သတ္ေသာ္လည္း ဗမာ ကို ရွမ္းတို႔ ယံုၾကည္ ခဲ့ၾကျပန္ ေလသည္။
ဗမာတို႔သည္ ရခိုင္ဘုရင္ ေဆာင္းေသာ သရဖူ ဦးေသွ်ာင္ေတာ္ကို ပံုတူျပဳလုပ္၍ (မဟာျမတ္မုနိ ဘုရားတြင္ေဆာင္းေသာ မကိုဋ္ပံု) ေဗာင္းေတာ္ကို ေျခသုတ္ ရာတြင္ထါးကါ နံႏွိပ္ ယၾတာ လုပ္ခဲ့ၾကသည္။ ထို႔ျပင္ ဘိုးေတာ္ဦး၀ိုင္းသည္ ဗိုလ္ငခိုင္လွကို ဦးစီးေစ၍ ငလွေဖၚ၊ ငေအာင္လာ၊ ငခ်င္း ၊အမည္မသိ၊ စုစုေပါင္း ၅ ဦးကို အထုတ္သည္ (ပစၥည္းမ်ိဳး စံုေရာင္းသူ) ဟန္ေဆာင္၍ မဟာျမတ္မုနိ ဘုရားကို အသေရ ညိဳးႏြမ္း ေစျခင္းငွါ မဟာမုနိ ကုန္းတြင္ ကိုယ္၀န္သည္ မယ္ကု၀ဏ္ရုပ္တု အရက္သမား ကိုႀကီးေက်ာ္ရုပ္တု တို႔ကိုထါးကါ အရက္ဆြမ္းႏွင့္ ကို၀န္သယ္မ၏ စားၾကြင္းကို ဆြမ္းတင္ရန္ အတြက္ ဒါယကါ အျဖစ္ ထားခဲ့ ေလသည္။ ရခိုင္တို႔သည္ ဗမာကို တုပ၍ မလုပ္ခဲ့ေပ။ ရခိုင္သည္ ႏွစ္ေပါင္း ငါးေထာင္ ေက်ာ္ပတ္လံုး ဗမာျပည္ကို က်ဳးေက်ာ္ရန္စ တိုက္ခ္ိုက္ခဲ့ျခင္း မရွိခဲ့ေပ။ (နတ္ရွင္ေနာင္၊ မင္းဖေလာင္၊ မဟာပညာေက်ာ္၊ဟံသာ၀တီ စစ္ပြဲကိုရႈပါ)။
ဗမာဘုရင္ေခတ္ အဆက္ဆက္တြင္လည္း ကခ်င္ ကရင္ ခ်င္း ကယား မြန္ ရွမ္း ရခိုင္ ၊ တို႔ကို ေျမွာက္၍တဖံု၊ စစ္ေရးႏွင့္တမ်ိဳး၊ ေသြးထိုး ရန္တိုက္၍တဖံု၊ လွည့္ဖ်ားကါ ႏိုင္ငံေရး ကစား ခဲ့သည္။
အဂၤလိပ္ထံမွ လြပ္လပ္ေရးမရမွီက တျခားလူမ်ိဳးတို႔သည္ ဗမာကို မယံုသည္ကိုသိေသာ ဗမာတို႔သည္ ဆယ္ႏွစ္ၾကာလွ်င္ ခြဲထြက္ခြင့္ရွိသည္ဟူေသာ မက္လံုးေပးေသာ အခါးေပၚ သကါေလာင္းေသာ စကါးကို ယံု၍ တိုင္းရင္းသားတို႔သည္ ဗမာႏွင့္အတူ လြပ္လပ္ေရးကို ယူခဲ့ၾကသည္။
ျပည္ေထာင္စုေခတ္တြင္ ဖက္ဒရယ္စနစ္ကို က်င့္သံုးရန္ တိုင္ရင္းသားတို႔ ေတာင္းဆို လာၾကေသာအခါ ဦးႏုသည္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေန၀င္းအား အာဏါအပ္၍ တိုင္းျပည္မွ ထြက္သြား ေလသည္။
ဦးႏုအစိုးရသည္ ကရင္တို႔ႏွင့္တိုက္ရာတြင္ အေရးနိမ့္ေနေသာအခါ ဦးႏု၏ ရန္သူ ဗကပ သခင္သန္းထြန္းသည္ ကရင္တို႔ကို ေနာက္ေၾကာမွ ၀င္ေရာက္တိုက္ခိုက္ ကူညီေပးေလသည္။ ဤသို႔ျဖင့္ ဗမာတို႔၏ ႏိုင္ငံေရး ပရိယါယ္သည္ တိုင္းရင္းသားတို႔အေပၚ ရိုးသားမႈမရွိေၾကာင္းကို သမိုင္းထင္ရွား သက္ေသရွိေနေပသည္။
ႏိုင္ငံေရးပရိယါယ္တြင္ ဗမာကို အထင္မေသးသင့္ေပ။ ဂ်ပန္ကိုေခၚ၍ ဂ်ပန္ကို ျပန္ တိုက္ေသာ ဗမာ၊ ျပင္သစ္ႏွင့္ ေပါင္း၍ အဂၤလိပ္ကို တိုက္ရန္ၾကံေသာဗမာ၊ စသည့္ ယခင္ ေခတ္မွ ယခုေခတ္ အဆက္ဆက္တိုင္ ဗမာတို႔၏ စစ္၀ါဒ ရွိေနရာ ဗမာကို ယံုၾကည္၍ မရ ေၾကာင္းကို သက္ေသျပေန သကဲ့သို႔ ရွိေနေပေတာ့သည္။ ဤသို႔ျဖစ္ေနသည္မွာ ဗမာဟူေသာ လူမ်ိဳးတမ်ိုးသည္ ေခတ္တေလွ်ာက္လံုး ရိုးေျဖာင့္ေသာ ႏိုင္ငံေရးမရွိဘဲ ႏိုင္ငံေရးလိမ္လည္ရန္ သာ အားထုတ္ျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေလသည္။

ဗမာလူမႈေရး

တေကါင္းျမိဳ႕တြင္ ကံရာဇာငယ္သည္ နန္းရလိုမႈျဖင့္ အမ်ိဳးအႏြယ္ကို လိမ္သည္မွစ၍ ဗမာတို႔၏ ေဆြမ်ိဳးေတာ္စပ္မႈ စနစ္ကို လိမ္သည္ဆိုက ဆိုႏိုင္၏။ သေရေခတၱရာ ရေသ့ျပည္ တြင္ မွ်က္ရွင္ေတာ္သခင္ ဒြတၱေပါင္ မင္းႀကီးကို မယား ပန္ထြာမင္းသမီးသည္ ထမိန္ကို မွ်က္ႏွာ သုတ္ရန္ ပ၀ါဟု လိမ္၍ေပးသည့္ အျဖစ္မွ ေဆြမ်ိဳးေတာ္ စပ္မႈ စနစ္ကို လိမ္သည္ ဆိုက ဆိုႏိုင္ ၏။ ပ်ဴလူမ်ိဳးဟု မခံ၀န္႔ေသာ ပုဂံေခတ္ စုကၠေတးမင္း ပုတၱလင္ အမ်ိဳးမွစ၍ ေဆြမ်ိဳး ေတာ္စပ္မႈ စနစ္ကို လိမ္သည္ဆိုက ဆိုႏိုင္၏။
သမိုင္းကိုဤသို႔ ေဖၚျပရသည္မွာ ဗမာတို႔၏ ေဆြမ်ိဳးေတာ္စပ္မႈ စနစ္မွာ သင္ပုန္းေျခ၍ မရေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ဗမာတို႔၏ သမိုင္းမွန္ အက်င့္ဆိုးကို ဘုရင္ေခတ္တြင္ ခ်န္ထားခဲ့ လွ်င္ ခြင့္လြတ္တန္ရာ၏။ သို႔မဟုတ္ ျပည္ေထာင္စုေခတ္တြင္ ခ်န္ထားခဲ့လွ်င္ ခြင့္လြတ္တန္ရာ ၏။ သို႔မဟုတ္ မဆလေခတ္တြင္ ခ်န္ထားခဲ့လွ်င္ ခြင့္လြတ္တန္ရာ၏။ သို႔မဟုတ္ နအဖေခတ္ တြင္ဥပေဒ ျပဳ၍ ခ်န္ထားခဲ့လွ်င္ ခြင့္လြတ္တန္ရာ၏။ ဘုရင္ေခတ္မွစ၍ ဗမာတို႔အုပ္ခ်ဳပ္သမွ် ကါလပါတ္လံုး လူမႈေရး ေဖါက္ျပန္မႈမ်ားမွာ ေအာ့ႏွလံုးနာစရာပင္ျဖစ္သည္။ သားႏွင့္အမိ၊ မရီး ႏွင့္မတ္၊ တူႏွင့္၀ရီး၊ လိင္ေဖါက္ျပန္မႈ အျပင္ ၾကာခိုမႈ၊ မုဒိန္းမႈ၊ အေျမွာင္ထါးမႈ တို႔မွာ တရားေရး ဌာနႏွင့္ ဗမာလူမႈ အသိုင္းအ၀န္းထဲတြင္ မျမင္ခ်င္အဆံုး မၾကားခ်င္အဆံုး ၾကားေနရ ျမင္ေနရ သည္။ ေဖတရာမွ စ၍ ဆဲရာတြင္ သူမတူေအာင္ ရိုင္းစိုင္းလွေသာ ဗမာ့လူ႔ အဖဲြ႔အစည္းကို တိုင္းရင္းသားတို႔ မည္သို႔ အတုယူရ ပါမည္နည္း။ ယခင္ သမိုင္းအဆက္ဆက္ ကိုျပန္ၾကည့္ပါကလည္း ဗမာမင္းမ်ားသည္ မိမိ အေမႏွင့္ ႏွမ မ်ားကို မိဖုရားေျမွာက္ခဲ့သည္ကို လည္းအခိုင္အမာ ေတြ႕ရွိခဲ့ရပါသည္။
ထို႔ျပင္ ဗမာတို႔သည္ တိုင္းရင္းသားတို႔၏ ေနရာေဒသသို႔ အေၾကာင္း အမ်ိဳးမ်ိဳးႏွင့္ ေရာက္လာ ၾကေသာအခါ တိုင္းရင္းသူတို႔ကို အတည္တက် ေပါင္းေဖၚျခင္း မရွိဘဲ ခေလးႏွင့္ တဖံု ကိုယ္၀န္ႏွင့္တမ်ိဳး အေပ်ာ္မယား အျဖစ္တနည္း ျပဳက်င့္ကါ ျပစ္ထားခဲ့ၾကေလသည္။ ဤသို႔ဗမာတို႔၏ လူမ်ိဳးေရး လိင္ေဖါက္ျပန္မႈေၾကာင့္ ဘ၀ပ်က္သြားရေသာ တိုင္းရင္းသူ အမ်ိဳး သမီးတို႔မွာ မေရမတြက္ႏိုင္ေအာင္ မ်ားလွေပသည္။
ႏိုင္ငံတခု၏ အခ်ဳပ္အခ်ာ အာဏါကို ရယူထားသည့္ ၊ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ဟု အမည္ခံထား သည့္၊ ဗမာတို႔သည္ ေဆြမ်ိဳးေတာ္စပ္မႈ စနစ္ကို၊ တိုင္းရင္းသားတို႔ အတုယူရေလာက္ ျပဳျပင္မႈ မရွိလွ်င္ လူမ်ိဳးႀကီးဟုခံေနျခင္းသည္ အလဟသပင္ ျဖစ္ပါသည္။ ေသသူမသာကို ေငြရေအာင္ စီးပြားေရး လုပ္တတ္ေသာ ဗမာ႔လူမႈေရးကို တျခားလူမ်ိဳးတို႔ အထင္မႀကီးျခင္းသည္ တေန႔ ဗမာျပည္ ျပိဳကြဲမည့္ အရိပ္လကၡဏါပင္ ျဖစ္ပါလိမၼည္။

ဗမာတို႔၏ဘာသာေရးကိုးကြယ္ယံုၾကည္မႈ

ဘုရားရွင္၀ါေတာ္ ၂၀ အခါကပင္ စူဠပုတ္ မဟာပုတ္ ညီေနာင္ႏွစ္ပါးကို အေၾကာင္းျပဳ၍ အပရႏၱတိုင္း မရမၼမ႑လ ေဒသသို႔ (ရာဇဓမၼသၾကၤန္က ဗမာျပည္ဟုဆိုသည္) သာသနာ ေရာက္ရွိလာသည္ ဟုဆိုသည္။ ထိုမွတဖန္ ပုပၸါး ပုဂံျပည္ သမုဒရာဇ္ မင္းမွ အစျပဳ၍ အာဏာရူး လူသတ္သမား အေနာ္ရထာ မင္းတိုင္ေအာင္ အရည္းႀကီးရဟန္းတို႔၏ အတုအေယာင္ ဗုဒၶဘာသာကို ကိုး ကြယ္ခဲ့ၾကသည္။ မိဘကိုသတ္ေသာသူ တို႔မွာ ပရိတ္ကို ရြတ္ရံုႏွင့္ ပဥၥနႏၱရိယကံမွ လြတ္၏။ မဂၤလာျပဳေသာအခါ အရည္းႀကီးတို႔အား ပန္ဦးေပးရ၏။ ပ်ဴလူမ်ိဳး အရည္းႀကီး ရဟန္းတို႔၏ ကာမတဏွာကို အလွ်ဴခံေသာေၾကာင့္ ဒြတၱေပါင္မင္းႀကီး ကိုးကြယ္ခဲ့ေသာ ဗုဒၶသာသနာသည္ ျပိဳပ်က္ေလသည္။ ဤသို႔ ပန္းဦးဆက္ သာသနာထြန္းကါးေနစဥ္ သထံုမွ ရွင္အာရဟံ ေရာက္ လာျခင္းျဖင့္ စစ္မွန္ေသာ ဗုဒၶ၀ါဒကို မိ်ဳးေစ့ခ်ေပး ႏိုင္ခဲ့သည္။ ဗမာတို႔သည္ ဤေရြ႕ ဤမွ်ေလာက္ သန္႔စင္ေသာ ဗုဒၶသာသနာကို မီးစကိုရေသာ ေမ်ာက္ ကဲ့သို႔ ဗမာ့စစ္၀ါဒကိုမွီ၍ အာစရိယ၀ါဒ ဂိုဏ္း သာသနာကို ထူေထာင္ၾကျပန္ေလသည္။
ထို႔ေၾကာင့္ ပုဂံတြင္ အရွင္အာရဟံ၏ အေရွ႕သထံုသာသနာ တဂိုဏ္း၊ ဥတၱရာဇီ၀ဆပဋ တို႔၏ အေနာက္သာသနာ တဂိုဏ္း၊ အရွင္သီ၀လိ တဂိုဏ္း၊ ရွင္အာနႏၵာ တဂိုဏ္း၊ ရွင္တာမလိႏၵ တဂိုဏ္း၊ စသည္ျဖင့္ ဂိုဏ္းသာသနာ သာလွ်င္ထြန္းကါးလာေလသည္။
ထို႔ျပင္ အတင္ဂိုဏ္း၊ အရံုဂိုဏ္း၊ ဧကစာရဂိုဏ္း၊ ဗဟုစာရဂိုဏ္း၊ ကံဂိုဏ္း၊ ဒြါရဂိုဏ္း၊ လူေသလူျဖစ္ဂိုဏ္း၊ ေရႊက်င္ဂိုဏ္း၊ သုဓမၼာဂိုဏ္း၊ စသည္ျဖင့္ ဂိုဏ္းကဲြကါ ဗမာတို႔၏ ဗုဒၶ သာသနာသည္ ဘာသာေရးဆိုင္ရာ ပညာရွင္ႏွင့္ ပညာရွိတို႔၏ ခ်ီးမြမ္းခံ သာသနာ အဆင့္ တြင္ပရွိေပ။
ထိုထက္မက ဗမာတုိ႔သည္၊ ေဟာင္းဒိုက ဗေမာင့္တယာ ေတေတကနိတ္ စာမသာပ်ား၊ စသည့္ မဟုတ္က ဟုတ္က တိုင္းရင္းသား ေဒသတို႔တြင္ ဘာသာေရးကို ဘန္းျပ၍ လိမ္ညာ စားသျဖင့္ ကရင္၊ ကခ်င္၊ ခ်င္း စသည့္ တိုင္းရင္းသား အမ်ားစုမွာ ဗုဒၶဘာသာႏွင့္ ရိုးရာနတ္ ကိုးကြယ္ရာမွ အုပ္ခ်ဳပ္သူ ဗမာတို႔ အသံုးမက်၊ ဘာသာေရးခုတံုးလုပ္ အျမတ္ထုတ္မႈ႕တို႕မ်ားေၾကာင့္ အဂၤလိပ္တို႔ ၀င္လာျပီးေနာက္ ခရစ္ယန္ ဘာသာ၀င္မ်ား ျဖစ္သြားၾက ေလသည္။
ထို႔ေၾကာင့္ ဗမာျပည္တြင္ ေထရာ၀ါဒ အမည္ခံ ဂိုဏ္းသာသနာ ထြန္းကါးလာမႈေၾကာင့္ တေက်ာင္း တဂါထါ တရြာတပုဒ္ဆန္း ျဖစ္လာျပီးလွ်င္ ဆရာမ်ား သားေသ ဆိုသကဲ့သို႔ မရႈႏိုင္ မကယ္ႏိုင္ ျဖစ္လာျပီးလွ်င္ သာသနာ သန္႔ရွင္းေရးကို လုပ္ခဲ့ၾကရေလသည္။

ဗမာယဥ္ေက်းမႈ

သာသနာ ၁၅၆၁ ခု သကၠရာဇ္ ၃၇၉ ခု ေအဒီ ၁၀၄၄ ခုႏွစ္တြင္ အေနာ္ရထာမင္း ထီးနန္းရရွိလာျပီးေနာက္ ဗမာဟု အမည္ခံလာသည္မွစ၍ ပုဂံျပည္သည္ ေန႔ခ်င္းညခ်င္း ေဇာတရ (ဣစၧာသယ) ယဥ္ေက်းမႈပမာ ယဥ္ေက်းမႈ၊ အႏုပညာ၊ သုခုမ၊ ပန္းခ်ီ၊ ပန္းပု၊ သာသနာ၊ စာေပ၊ ပိသုကါ၊ ၀တ္စား ဆင္ယင္၊ ထံုးဖဲြ႔မႈ၊ ပါမက်န္ လူမ်ိဳးတမ်ိဳး၏ အဆင္း တန္ဆာ လကၡဏါ ဓေလ့ထံုးစံ အျပည့္အစံုႏွင့္ ႏွစ္၂၀ အတြင္းျဖစ္တည္ လာခဲ့သည္။
ဤယဥ္ေက်းမႈကို ဗမာပညာရွင္တို႔က မီယန္ (မ်န္႔) ယဥ္ေက်းမႈဟုဆိုၾကသည္။ တရုပ္ႏိုင္ငံ ယူနန္နယ္ အေနာက္ပိုင္း ကန္စုနယ္မွ မီယန္ (မ်န္႔) ဟူေသာ လူမ်ိဳး တမ်ိဳးသည္ ေက်ာက္ဆည္ နယ္မွတဆင့္ မႏၱေလး လြင္ျပင္သို႔ ၀င္ေရာက္လာသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ တရုတ္တို႕သည္ အခုခ်ိန္အထိ ျမန္မာမ်ားကို (မ်န္႕ထရံ)လို ေခၚဆိုေနၾကပါသည္။ ထိုမွ အစျပဳ၍ ျမန္မာ ယဥ္ေက်းမႈ ျပန္႔ႏွံ႔လာသည္ဟု ဆိုၾကသည္။ ဤကန္စုနယ္မွ ၀င္လာေသာ မ်န္႔ လူမ်ိဳးထဲတြင္ ထူးဆန္းခ်က္ ႏွစ္ခုကိုေတြ႔ရသည္။ တစ္ခုမွာ ပါဠိႏွင့္ မရမာစာကို တတ္ေနျခင္းႏွင့္ လူမ်ိဳး နာမည္ေပးနည္း စနစ္မွာ တရုပ္ႏွင့္ မတူဘဲ ရခိုင္ႏွင့္ တူေနျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။ ထိုထက္ အံ့ၾသဘြယ္ အေကာင္းဆံုးအခ်က္မွာ ပုပၸါးပုဂံမင္း ၅၅ ဆက္တြင္ ျမန္မာ (မရမၼာ)မင္း တဦး တေလမွ် ရွာမေတြ႔ဘဲ ပ်ဴမင္းမ်ားခ်င္း ျဖစ္ေနသည့္ အခ်က္ပင္ ျဖစ္ပါသည္။
အမွန္မွာ လူမ်ိဳးတမ်ိဳး ယဥ္ေက်းမႈ ရွိလာရန္အတြက္ ႏွစ္ေထာင္ႏွင့္ခ်ီ၍၄င္း ရာစုႏွစ္ ႏွင့္ခ်ီ၍၄င္း ရုန္းကန္လုပ္ရွားယင္း မိမိထက္အဆင့္ ျမင့္ေသာ ယဥ္ေက်းမႈကို အတု ယူယင္း တေျဖးေျဖး ခ်င္းတိုးတက္ လာၾကသည္။ ႏွစ္ ၂၀ ဆယ္ မရွိမွီ အတြင္း ခုေရတြင္းတူး၍ ခုေရၾကည္ ေသာက္ရေသာ ဗမာ ယဥ္ေက်းမႈမွာ အံ့ၾသဖြယ္ရာပင္ ျဖစ္ပါသည္။
အခ်ဳပ္ဆိုရလွ်င္ မ်န္႔ဟုဆိုေသာ ဗမာတို႔၏ ျမန္မာ ယဥ္ေက်းမႈသည္ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀ အတြင္း မည္သူ႔ထံတြင္မွ အတုယူစရာ မလိုေသာ ဣစၧာသယ ယဥ္ေက်းမႈ၊ ဣစၧာသယ ဓေလ့ထံုးစံ၊ ဣစၧာသယ ၀တ္စား ဆင္ယင္မႈ စာေပ စသည္တို႔ႏွင့္ ျပည့္စံုေသာ ဣစၧာသယ ပထမ ဗမာႏိုင္ငံကို ထူေထာင္ခဲ့ၾကေလသည္။

လူမ်ိဳးစာေပႏွင့္အမူအက်င့္

ဗမာတြင္စာမရွိ၊ ဗမာစာကို မြန္တို႔ထံမွရသည္ဟု ဗမာပညာရွင္တို႔ လက္ခံထားၾက သည္။ ဗမာဟုျဖစ္လာေသာ အေနာ္ရထာမင္း မတိုင္မွီ ပုဂံတြင္ ပ်ဴစာေပ ထြန္းကါးခဲ့သည္။ အေနာ္ရထာမင္း နန္းရျပီးေနာက္ အရည္းႀကီးသာသနာကို အယံုအၾကည္ မဲ့လာခဲ့သည္။ ထိုအေၾကာင္းကို သိေသာ အရည္းႀကီးတို႔သည္ မိမိတို႔ အမူအက်င့္ႏွင့္ တေထရာတည္း တူေသာ ပိဌကဋ္ကို ႏြားသားေရျပားတြင္ ေရး၍ သေရေခတၱရာ ရေသ့ျပည္၌ သခြပ္ပင္ႀကီး ကိုထြင္းကါ ထိုက်မ္းစာကို ထည့္ထားေလသည္။ သံုးႏွစ္အၾကာ အသားမာတက္၍ အသား ေစ့ေလလွ်င္ သာသနာပိုင္ အရည္းႀကီးရဟန္းက ဘိုးေလာင္းေတာ္ ဒြတၱေပါင္ မင္းႀကီး၏ ျမိဳ႕ေတာ္ သေရေခတၱရာ ရေသ့ျပည္တြင္ ျမိဳ႕လည္၌ရွိေသာ သခြတ္ပင္ႀကီးထဲတြင္ ပိဌကဋ္ က်မ္းစာ ရွိေၾကာင္း နတ္တို႔အိမ္မက္ ေပးလွာေၾကာင္း ထိုက်မ္းစာကို သြားယူရန္ အေနာ္ ရထာမင္း ထံ ေျပာၾကားေလသည္။ အေနာ္ရထာမင္း သြား၍ ရွာေလလွ်င္ လံုးပါတ္ ၃၂ ေတာင္ရွိ သခြတ္ပင္ ႀကီးထဲတြင္ အရည္းႀကီးတို႔၏ အက်င့္ႏွင့္ တေထရာတည္း တူေသာ ပိဌကဌ္က်မ္းစာကို ရေလသည္။ ဤသည္မွာ ပ်ဴစာရွိေၾကာင္း အေထာက္အထား ပင္ျဖစ္ သည္။ ပ်ဴယဥ္ေက်းမႈသည္ မြန္ယဥ္ ေက်းမႈထက္ ေရွးက်သည္။ မြန္စာ၊ ပ်ဴစာ၊ ရခိုင္စာ၊ လူမ်ိဳး ၃ မ်ိဳးမွာ အႏြယ္မတူေသာ္လည္း စာမွာ အတူတူပင္ ျဖစ္သည္။ ဗမာစာ ဟုေခၚေသာ ျမမၼာစာကို မြန္တို႔ထံမွရသည္ဟု အလြယ္ တကူ လက္ခံလိုက္ၾကျခင္း အားျဖင့္၄င္း ပ်ဴ ကိုေဖ်ာက္၍ ဗမာ ဟုျဖစ္လာျပီးမွ ျမန္မာဟု တဖန္ လူမ်ိဳးေျပာင္းလာျခင္းကို အလြယ္တကူႏွင့္ လက္ခံလိုက္ ၾကျခင္းျဖင့္၄င္း ဗမာ့စစ္၀ါဒ၏ ဆိုးခဲ့ မိုက္ခဲ့ ေပခဲ့ေသာ အေၾကာင္းအရာတို႔ကို အလြယ္တကူ ေခတ္ေရစီးေၾကာင္း ထဲသို႔ ေမ်ာပါသြားႏိုင္ခဲ့ေလသည္။
တႏွစ္အရ သႀကၤန္က်ဟု ဌာနျမန္ျပည္ သမုဒ္သည္ကို အတည္တြက္ဆ ခဆပဥၥာ သကၠရာကို ရာဇာအမြန္ ေစာရဟန္တည့္ ပုဂံေရႊေမာက္ ေျခေဖ်ာက္ၾကြင္းရစ္ အစႏွစ္မွ တြက္စစ္ေကာဇာ ႏွစ္သခ်ၤာကါး၊ ဤသည္မွာ အမ်ိဳးအႏြယ္ကို ေအာက္ေမ့စြာျဖင့္ ဗမာအစ ပ်ဴမွ ဟု ေရးဖဲြ႔ထားေသာ ႏွစ္စဥ္ထုထ္ သႀကၤန္စာပင္ျဖစ္ပါသည္။

ျမန္မာႏွင့္ပ်ဴ

ျမန္မာ (MIEN မီယန္ မွ်န္႔) အမည္ခံ လူမ်ိဳးတမ်ိဳးသည္ တရုပ္နိုင္ငံ ယူနန္နယ္ အေနာက္ပိုင္း ကန္စုေဒသမွ တဆင့္ ေက်ာက္ဆည္ႏွင့္ မႏၱေလး လြင္ျပင္ ေဒသသို႔ ၀င္ေရာက္ ေနထိုင္လာၾကသည္ဟု ဗမာပညာရွင္မ်ားက ဆိုသည္။ ထိုထက္မက သာဂီ၀င္ မင္းမ်ိဳးဟု ဆိုၾကျပန္သည္။ သာဂီ၀င္သည္ အိႏၵိယ၊ မ်န္႔သည္ တရုပ္ လြန္စြာ ေ၀းကြာလြန္းလွသည္။ ထို႔ျပင္ ပုဂံမင္း ၅၅ ဆက္တြင္ သာဂီ၀င္ မင္းတပါးမွ် မရွိသလို မ်န္႔ မင္းလည္း တေယာက္မွ မရွိသည္ကို ေတြ႔ရသည္။ ပုပၸါးပုဂံမင္း ၅၅ ဆက္တြင္ ၄၂ ဆက္ေျမွာက္ သီရိအႏုရုဒၶေဒ၀ (၄၀၆ ၄၃၉) အေနာ္ရထာ (ပါဠိပ်က္ အေႏွာရသား၊ ဗိုလ္မင္းေထာင္ေန ရခိုင္သားတို႔၏ စကား) ကိုစံထား၍ ေရွ႕မင္းမ်ားမွာ စုကၠေတး ကြန္းေဆာ္ က်ဥ္စိုး ေတာင္သူႀကီး ေၾကာင္ျဖဴ ေစာရဟန္း ငတပါး စေလငေခြး သိန္းခိုးမင္း ေရႊေမာက္ေတာ္ ေရႊအုန္းသီး ထြန္ခ်စ္ ထြန္ပစ္ ထြန္ထိုက္ ထီးမင္းယဥ္ ယဥ္မင္းပိုက္ ပိုက္ေသေလ ေသေလေၾကာင္ ေၾကာင္ဒူရစ္ ပ်ဥ္ပ်ား ေစာခင္ႏွစ္ သမုဒရစ္ ဤမင္းအားလံုးမွာ ပ်ဴမင္းမ်ား ျဖစ္သည္။ အေနာ္ရထာမင္း ေနာက္မွ ဆက္ခံေသာ မင္းမ်ားမွာ ေစာလူး ငရမန္ က်န္စစ္သား အေလာင္းစည္သူ နရပတိ စသည္ တို႔မွာလည္း ပ်ဴ လူမ်ိဳးမ်ားခ်ည္း ျဖစ္ေနသည္။
ဤပုဂံေခတ္ အုပ္ခ်ဳပ္သူ အားလံုးမွာ ပ်ဴ လူမ်ိဳးမ်ားသာျဖစ္၍ ဗမာသမိုင္းဆရာ မ်ားကမူ အေနာ္ရထာမင္းမွစ၍ ပထမ ျမန္မာႏိုင္ငံကို တည္ေထာင္ေသာ ျမန္မာမင္းမ်ား ဟုသာေဖၚျပၾကေလသည္။
ဗမာတို႔၏ လက္ဆုပ္ လက္ကိုင္ မျပႏိုင္ေသာ ကန္စုေဒသမွ မ်န္႔ယဥ္ေက်းမႈသည္ ကိုယ့္ထီးကိုယ့္နန္း ၀တ္စားဆင္ယင္မႈ အျပည့္အစံုႏွင့္ ရွိႏွင့္ျပီးေသာ ပ်ဴယဥ္ေက်းမႈမွ ျမန္မာ ယဥ္ေက်းမႈ ျဖစ္လာျခင္းသည္ သမိုင္းလိမ္ သက္သက္သာ ျဖစ္ေလသည္။

အရွင္ဇနကဘိ၀ံသႏွင့္စစ္တပ္

ေတာင္ျမိဳ႕ဆရာေတာ္ဘုရားဟု အမည္တြင္ေသာ အရွင္ဇနကဘိ၀ံသသည္ ၁၃၁၃ ခု ကဆုန္လတြင္ မဂၤလာဒံုစစ္တပ္၌ တရားေဟာေလသည္။ ထိုတရားပဲြ၌ ဆရာေတာ္က စစ္တပ္ႏွင့္ သာသနာသည္ ႏိုင္ငံေတာ္၏ အားထားရာျဖစ္သည္ ဟုေဟာၾကားေလသည္။ ဤကဲ့သို႔ပင္ အုပ္ခ်ဳပ္သူ လူတန္းစားႏွင့္ စစ္တပ္ကို ခ်ီးမြမ္းေျမွာက္ပင့္ေသာ တရားမ်ားကို အစိုးရႏွင့္ ပဏါသင့္ေသာ ရဟန္းမ်ား ေဟာၾကေလသည္ပင္ ျဖစ္၏။
အရွင္ဇနကဘိ၀ံသ ကဲ့သို႔ မါရမီရွင္ က်မ္းတတ္ ရဟန္းေတာ္မ်ား၏ စစ္တပ္ကို ဘက္လိုက္၍ ေျမွာက္ပင့္မႈေၾကာင့္၄င္း၊ အုပ္ခ်ဳပ္သူ ဗမာအစိုးရ၏ ဖူးဖူးမႈတ္၍ ေျမွာက္ပင့္ေသာ အျပဳအမႈ မ်ားေၾကာင့္၄င္း စစ္တပ္သည္ မေကါင္းမႈ မွန္သမွ်ကို ျပဳလုပ္၍ ထင္႐ာစိုင္းေနျခင္း ျဖစ္ေလသည္။ ဤသည္ေၾကာင့္ပင္လွ်င္ ဗမာ့စစ္၀ါဒ သက္ဆိုးရွည္ေနျခင္း ျဖစ္ေလသည္။

လူမိုက္ကိုဆရာတင္သည့္ဗမာ႔စစ္၀ါဒ

အာဏါရ ဗမာလူတန္းစားႏွင့္ အာဏါရရွိရန္ ၾကံေနေသာ အဖြဲ႔အစည္း လူပုဂၢိဳလ္တို႔ပါ မက်န္ ျပည္ေထာင္စု ျပိဳကြဲမည္ကို ေၾကာက္ေနၾကသည္။ စိုးရိမ္ေနၾကသည္။ ငါေျပာသလိုလုပ္ ငါလုပ္သလိုမလုပ္ႏွင့္ ဟုဆိုေသာ လူမိုက္ကို ဆရာတင္သည့္ ဗမာစစ္၀ါဒေၾကာင့္၄င္း လူမိုက္ ကို အာဇာနည္ဟု မွတ္ယူေသာ ဗမာစစ္၀ါဒႏွင့္ တိုင္းရင္းသားတို႔၏ ရိုးသားေသာ အယူ၀ါဒ ႏွစ္ ခုမွာ မတူညီေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။
ဗမာတို႔၏ သမိုင္း၀င္ အာဇာနည္ ေလးဦးမွာ က်န္စစ္သား၊ ဘုရင့္ေနာင္၊ အေလာင္းဘုရား၊ ဗႏၶဳလ တို႔ျဖစ္သည္။ က်န္စစ္သား။ ။ အေနာ္ရထာမင္းထံ ဆက္ေသာ ခင္ဦးကို လမ္းတြင္ျပစ္ မွားေသာသူ၊ အဖမႊမ္းေသာ အေနာ္ရထာမင္းႏွင့္ ခင္ဦးရျပီး၍ အေနာ္ရထာမင္း ေသျပီးေနာက္ က်န္စစ္သား မင္းျဖစ္လာေသာအခါ ခင္ဦးကို မိဖုရားေျမွာက္ျခင္းသည္ အမိကို မယားလုပ္ျခင္း ပင္ျဖစ္သည္။ ဘုရင့္ေနာင္။ ။ ရုပ္ရည္ေခ်ာေမာလွပေသာ ခင္စိမ္းကေလးကို မစူးစမ္း မဆင္ျခင္ ဘဲ မိဖုရားေျမွာက္ရန္ၾကံေသာသူျဖစ္သည္၊ ေနာက္ဆံုး ခင္စိမ္းကေလးသည္ ဘုရင့္ေနာင္၏ သမီးအရင္း ျဖစ္သည္။ အေလာင္းဘုရား။ ။ ဗုဒၶဘာသာဘုရင္ဟု ဘိသိတ္ခံလွ်က္ ကိုယ့္တိုင္းျပည္မွ ဘုရားကို မဖ်က္ ဇင္းမယ္မွ ဘုရားကိုျဖိဳဖ်က္ျခင္းသည္ ကိုယ့္ထက္သါ မနာလိုေသာ ဗမာ့စစ္၀ါဒ။ ဗႏၶဳလ ။အခြင့္ အေရးကို မရ ရသည့္ နည္းႏွင့္ ယူရမည္ဟု ခံယူခ်က္ရွိ၍ အာဏါကို ရယူေသာသူ။ ဘုရင္ေနာင္ေယာက္ဖျဖစ္ေသာ တပင္ေရႊထီးသည္လည္း ေန႕ရွိသ၍ အရက္မူးကာ ဟံသာဝတီ မွ ရွစ္ႏွစ္အရြယ္ ကေလးကို မိဖုရားေျမာက္ခဲ့သလို ယိုးဒယားမွ ဆင္ျဖဴလိုျခင္ေသာေၾကာင့္ စစ္ခင္းခဲ့သည္။ ဤသို႔ ဗမာတို႔၏ စာရိတၱၾကမ္းႏွင့္ စစ္၀ါဒသည္ တိုင္းရင္းသားတို႔ႏွင့္ အံ၀င္မႈမရွိသည္ကို ေတြ႔ရ ေပသည္။
ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းသည္ပင္လွ်င္ ဗမာတို႔ကိုသာ ေက်းဇူးျပဳခဲ့ျပီး တိုင္းရင္းသားတို႔အေပၚ မည္သို႔သေဘာထား ရွိသည္ကို၊ စကါးႏွင့္ အလုပ္ ညီမညီ ဆိုသည္ကို၊ စမ္းသတ္မခံခဲ့ရ ေသးေပ။ ထို႔ေၾကာင့္ လူမိုက္ကို အာဇာနည္ဟု မွတ္ယူေသာ ဗမာ့စစ္၀ါဒ ရွိေနသမွ် ကါလ ပါတ္လံုး ၊ အနစ္နာခံပါသည္ ဟုဆိုကါ သကါလူးေသာ အဆိပ္သီးကို တိုင္းရင္းသားတို႔ကို စားေစေသာ ဗမာ့စစ္၀ါဒ ရွိေနသမွ် ကါလပါတ္လံုး ျပည္ေထာင္စု မကြဲပါဟု မည္သူမွ် အာမခံ ႏိုင္လိမၼည္ မဟုတ္ပါ။ ဗမာသည္ မိမိအမွားကို သူမ်ားအေပၚ အျပစ္တင္ ပံုခ်ေလ့ ရွိတတ္ရာ ဗမာႏွင့္အတူ ေနထိုင္ရျခင္းသည္ အလြန္ဒုကၡရွိေလသည္။

မတရားအၾကမ္းဘက္ျခင္း

(က) လူမ်ိဳးေရးအရ၀ါးမ်ိဳပစ္ျခင္း

လူမ်ိဳးတမ်ိဳးကို တျခားလူမ်ိဳး တမ်ိဳးက ၀ါးမ်ိဳပစ္ႏိုင္ရန္အတြက္ လိုအပ္သည္မွာ
(၁) စနစ္က်ေသာ လူ႔အဖဲြ႔အစည္း တရပ္ရွိျခင္း
(၂) ဘာသာေရးအဖဲြ႔အစည္းရွိျခင္း
(၃) ေခတ္မွီလက္နက္ကိရိယာရွိျခင္း
(၄) စာေပယဥ္ေက်းမႈ စေသာ ၀ါဒျဖန္႔ခ်ီမႈ အားေကါင္းျခင္း
အထက္ပါ အခ်က္မ်ားသည္ လူမ်ိဳးတမ်ိဳးကို ၀ါးမ်ိဳပစ္ႏိုင္ရန္ အဓိက လိုအပ္ခ်က္ မ်းပင္ ျဖစ္သည္။ လူမ်ိဳးတမ်ိဳးသည္ တျခားလူမ်ိဳးအေပၚ အထင္ႀကီးျခင္းသည္ လူမ်ိဳးေရးအရ ၀ါးမ်ိဳခံရျခင္းပင္ ျဖစ္ေလသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ပင္ ႏွစ္ၾကာလာသည္ႏွင့္ အမွ် မိမိလူမ်ိဳး၏ စရိုက္ လကၡဏါမ်ား ကြယ္ေပ်ာက္၍ တျခားလူမ်ိဳးတို႔၏ စရိုက္ လကၡဏါမ်ား ပီျပင္လာကါ လူမ်ိဳးေရး အရ ေသြးေႏွာ ၀ါးမ်ိဳျခင္းကို ခံရေလေတာ့သည္။

(ခ) စီးပြားေရးအရ၀ါးမ်ိဳပစ္ျခင္း

လူမ်ိဳးတမ်ိဳး ေခတ္မွီ တိုးတက္ရန္အတြက္ ဆိုလွ်င္ ထိုလူမ်ိဳး၌ စီပြားေရး အေျခခံ မ႑ိဳင္ ရွိရန္ လိုအပ္ေလသည္။ လူမ်ိဳးတမ်ိဳး၏ တိုးတက္မႈကို ျဖစ္ေစေသာ စီးပြားေရး မ႑ိဳင္ကို အာဏါရ အစိုးရသည္ ဖ်က္ဆီးပစ္လိုက္ေသာအခါ ထိုလူမ်ိဳး၏ စီးပြားေရး က်ဆင္းမႈဒါဏ္ ေၾကာင့္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း တခုလံုးသည္လည္း ကစင့္ကလွ်ား ျဖစ္သြားေလ သည္။ ထိုနည္းအတူ အားနဲသူကို အားမ်ားသူက စီးပြားေရးအရ ၀ါးမ်ိဳခံရေသာအခါ တဦးခ်င္း အလိုက္ အဖြဲ႔အစည္းအလိုက္ ႏိုင္ငံအလိုက္ ၾသဇာခံဘ၀ အႏွိမ္ခံဘ၀သို႔ က်ေရာက္သြား ေလသည္။( မွတ္ခ်က္။ ပညာရွင္ အဆင့္သာ ျမင္ႏိုင္စြမ္းရွိသည္။

(ဂ) ႏိုင္ငံေရးအရဖိႏွိပ္ျခင္း

လူတဦးျဖစ္ေစ တဖဲြ႔ျဖစ္ေစ တႏိုင္ငံျဖစ္ေစ အာဏါစက္ တည္ျမဲလို၍၄င္း အာဏါရရွိ လို၍၄င္း တျခားအဖဲြ႔အစည္း တျခားလူမ်ိဳး တျခားႏိုင္ငံတို႔ အေပၚတြင္၄င္း မိမိလူမ်ိဳး မိမိႏိုင္ငံ တြင္းရွိ တျခား အဖြဲ႔အစည္းတို႔ အေပၚတြင္၄င္း ႏိုင္ငံေရကို ခုတံုးလုပ္၍ အၾကမ္းဘက္ အႏိုင္က်င့္ေလသည္။ ဤသို႔ႏိုင္ငံေရးအရ ဖိႏွိပ္ညွင္းပန္း အႏိုင္က်င့္သည္ကို လူမ်ားစုသိႏိုင္ ျမင္ႏိုင္စြမ္း ရွိၾကေလသည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ထိုအာဏါရွင္တို႔၏ ဆိုးက်ိဳးမွန္သမွ်ကို လူအမ်ားစု ခံရေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ေလသည္။ျပီး)))))

(ဃ) ဥပေဒျဖင့္ဖိႏွိပ္ျခင္း

အုပ္ခ်ဳပ္သူ သို႔မဟုတ္ အဖဲြ႔အစည္းတရပ္သည္ မိမိအာဏါတည္ျမဲလို၍ ျပည္သူထူထုႏွင့္ ဆန္႔က်င္ေသာ ဥပေဒကို ျပဌာန္းျခင္းသည္ ဥပေဒျဖင့္ ဖိႏွိပ္ျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ ျပည္သူလူထု ဆႏၵႏွင့္ မကိုက္ညီေသာ ဥပေဒ ျပဌာန္း၍ ေပၚေပါက္လာေသာ ဆိုးက်ိဳးမ်ားသည္ အာဏါရ လူ႔အဖဲြ႔အစည္း ႏွင့္သာသက္ဆိုင္ အက်ဳံး၀င္ေလသည္။ သို႔ေသာ္အာဏါရ ထိုအဖဲြ႔ အစည္း သည္ ျပည္သူလူထု ဆႏၵႏွင့္ မကိုက္ညီေသာ ဥပေဒ ျပဌာန္း၍ ဆိုးက်ိဳးမ်ား ျဖစ္ေပၚလာသည့္ အခါ တာ၀န္မယူဘဲ ျပည္သူလူထုႏွင့္ တျခားအဖဲြ႔ အစည္းတို႔ကိုသာ အျပစ္ပံုခ်ေလ့ရွိသည္။

(င) ဘာသာေရးကိုအသံုးခ်ျခင္း

စစ္မွန္ေသာ ဘာသာေရး သမားမည္သည္ မည္သည့္အခါကမွ် အာဏါ ရရွိရန္ ႀကိဳးပန္းေဆာင္ရြက္ျခင္း မရွိေပ။ အာဏါ လိုလားသူ တို႔သည္သာလွ်င္ ဘာသာေရးကို ခုတံုး လုပ္ အသံုးခ်ၾကေလသည္။ ဘာသာေရးသည္ ေလာကုတၱရာျဖစ္၍ အာဏါသည္ ေလာကီေရး သာျဖစ္သည္။ ထိုႏွစ္ခုမွာ တကဲြတျပားစီ ျဖစ္ေသာ္လည္း အာဏါလိုလား သူတို႔က ဘာသာ ေရးကို အေၾကာင္းျပကါ အာဏါကို ခ်ဲ႕ထြင္ၾကေလသည္။ ထိုုေၾကာင့္ပင္ ဘာသာေရးမွာ အာဏါ၏ အသံုးခ်ခံ ဘ၀သို႔ ေရာက္သြားျပီးလွ်င္ နယ္ခ်ဲ႕မႈအစ လူသတ္မႈအဆံုး အၾကမ္း ဘက္မႈ မ်ိုးစံုကို က်ဴးလြန္ ေလေတာ့သည္။ ဘာသာေရး ေခါင္းေဆာင္မ်ားသည္ အုပ္ခ်ဳပ္သူ အာဏါရ လူတန္းစား၏ အသံုးခ်ခံဘ၀သို႔ ေရာက္သြားေသာအခါ အာဏါရွိသူတို႔၏ ျပည္သူ လူထု အေပၚ အၾကမ္းဖက္ လာျခင္းသည္ ပို၍ဆိုး၀ါး လာေလ ေတာ့သည္။

(၃) အၾကမ္းဘက္မႈ

(က) တဦးခ်င္းအၾကမ္းဘက္မႈ

ေလာဘ(ေငြေၾကးဥစၥာ) ေဒါသ(ေပါက္ကြဲလြယ္ေသာမသိစိတ္) ေမာဟ (အသိညာဏ္ ကင္းေသာ တဏွာအေမွာင္) အ၀ိဇၨာ (မွားမွန္ မခြဲျခားႏိုင္ေသာစိတ္) စသည္တို႔ေၾကာင့္ တဦးခ်င္း အၾကမ္းဘက္မႈကို ျဖစ္ေပၚေစေလသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ပင္လွ်င္ ခိုးမႈ လုယက္မႈမွ မုဒိန္း မႈ ျပန္ေပးမႈ လူသတ္မႈ အထိ အၾကမ္းဘက္မႈ မ်ိဳးစံုကို ျဖစ္ေပၚေစေလသည္။

(ခ) အဖဲြ႔လိုက္အၾကမ္းဘက္မႈ

(၁) ဘာသာေရးယံုၾကည္မႈ အရ အၾကမ္းဘက္၍ လူထုကို ဆိုးက်ိဳးမ်ားျဖစ္ေပၚေစမႈ
(၂) အဖဲြ႔ငယ္မ်ားဖဲြ႔၍ အၾကမ္းဘက္မႈ ေၾကာင့္ ဆိုးက်ိဳးမ်ား ျဖစ္ေပၚေစမႈ
(၃) အယူ၀ါဒတူသူမ်ား စုေပါင္း၍ အသင္းဖြဲ႔ကါ အၾကမ္းဘက္ျခင္းေၾကာင့္
ဆိုးက်ိဳးမ်ား ျဖစ္ေပၚေစမႈ
(၄) ႏိုင္ငံ၏ အခ်ုပ္အခ်ာ အာဏါကို အသံုးျပဳ၍ မတရား အၾကမ္းဘက္ရာမွ
ဆိုးက်ိဳးမ်ား ျဖစ္ေပၚေစမႈ
ဘာသာေရးဂိုဏ္း ဓါးျမဂိုဏ္းမွ ပါတီ စစ္တပ္ ႏိုင္ငံေတာ္အာဏါ အထိ အဖဲြ႔လိုက္ အၾကမ္းဘက္မႈကို ျဖစ္ေပၚေစေလသည္။ ဤအဖဲြ႔လိုက္ အၾကမ္းဘက္ျခင္းသည္ လူထုကို အႀကီးအက်ယ္ ထိခိုက္ နစ္နာ ဆံုးရႈံးေစေလသည္။

(ဂ) ႏိုင္ငံအလိုက္အၾကမ္းဘက္မႈ

ႏိုင္ငံတခုကို အုပ္ခ်ဳပ္သူ အာဏါရွင္သည္၄င္း ပါတီ အဖြဲ႔အစည္း သည္၄င္း တခုခုေသာ အေၾကာင္းကို ရမယ္ရွာ၍၄င္း အေၾကာင္းျပ၍၄င္း တျခားႏိုင္ငံတခုခုကို ၀င္ေရာက္က်ဴးေက်ာ္ ေလသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ပင္ အတိုက္ခိုက္ခံရေသာ ႏိုင္ငံတြင္ အၾကမ္းဘက္မႈ မ်ိဳးစံုကို ေတြ႔ၾကံဳရ ေလေတာ့သည္။

(ဃ) ႏိုင္ငံေပါင္းစုအၾကမ္းဘက္မႈ

ႏိုင္ငံတခုသည္ မိမိႏွင့္၀ါဒတူ အက်ိဳးစီးပြားတူ ဘာသာအယူတူ စေသာအက်ိဳး စိးပြား တခုခုအတြက္ တျခားႏိုင္ငံတခု သို႔မဟုတ္ ႏိုင္ငံစံုႏွင့္ အသင္းအဖဲြ႔ ဖဲြ႔ကါ အၾကမ္းဘက္မႈကို လုပ္ေဆာင္သျဖင့္ ႏိုင္ငံေပါင္းစု အၾကမ္းဘက္မႈကို ျဖစ္ေပၚေစသည္။

(င) အၾကမ္းဘက္မႈကိုျဖစ္ေစေသာႏိုင္ငံထူေထာင္ျခင္း

(က) ဌာေနလူမ်ိဳးႏွင့္က်ဴးေက်ာ္သူလူမ်ိဳးမ်ားျပသနာ

မူလေဒသေန လူမ်ဳိးတမ်ိဳးသည္ မိမိေနရင္းေဒသ၌ မိမိယဥ္ေက်းမႈႏွင့္ ဆက္ႏြယ္ ကါ ႏိုင္ငံထူေထာင္ႏိုင္ျပီး အခ်ဳပ္အခ်ာ အာဏါကို ရယူႏိုင္သည္။ မူလေဒသ ဌာေနတိုင္းရင္း လူမ်ိဳးတို႔ ေနထိုင္ရာသို႔ က်ဴးေက်ာ္ေနရာယူ ေျခခ်လာေသာ တျခားလူမ်ိဳးတို႔ကို ႏိုင္ငံ တခုခု က၄င္း ႏိုင္ငံေပါင္းစုက၄င္း
(၁) စစ္ေရးႏွင့္ႏိုင္ငံထူေထာင္ေပးျခင္း
(၂) အာဏါရရွိရန္ဖန္တီးေပးျခင္း
(၃) ဘာသာေရးကိုအေၾကာင္းျပ၍ႏိုင္ငံထူေထာင္ေပးျခင္း
(၄) ဥပေဒျဖင့္ႏိုင္ငံထူေထာင္ေပးျခင္း
(၅) လူဦးေရျဖင့္နိုင္ငံထူေထာင္ေပးျခင္း
(၆) ႏိုင္ငံ၏အရင္းအျမစ္မ်ားကိုခဲြေ၀ရာတြင္ညီမွ်သည္ဟုမထင္ျခင္း
စသည့္ အခ်က္အလက္မ်ားသည္ ဌာေနလူမ်ိဳးမ်ားႏွင့္ က်ဴးေက်ာ္ေနထိုင္သူ တို႔၏ ပဓိပကၡကို အႀကီးအက်ယ္ ျဖစ္ပြားေစသည့္အတြက္ ေရရွည္တြင္ အၾကမ္းဘက္မႈ မ်ိဳးစံုကို ျဖစ္ပြားေစ ေလသည္။ျပီး)))

(ခ) အၾကမ္းဘက္၍ႏိုင္ငံထူေထင္ျခင္း

လူမ်ိဳးတမ်ိဳးတြင္ ႏိုင္ငံထူေထာင္ရန္ အေျခခံရွိရမည့္ အခ်က္မ်ားမွာ
(၁) ဓါးမဦးခ် နယ္ေျမရွိျခင္း (သို႔)ထိုနယ္ေျမေဒသမွ ယဥ္ေက်းမႈထြန္းကါးလာျခင္း
(၂) အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ရွိျခင္း(သို႔) ႏိုင္ငံထူေထာင္၍ ေနထိုင္ခဲ့ျခင္း
(၃) ဘာသာအယူ၀ါဒရွိခဲ့ျခင္း
(၄) တရားစီရင္ေရးႏွင့္ ျမိဳ႕ရြာအုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ရွိခဲ့ျခင္း
(၅) စာေပ အႏုပညာ ႏွင့္ပိသုကါပညာ တို႔ႏွင့္ထုိလူ႔အဖဲြ႔အစည္းကို ဦးေဆာင္ခဲ့ျခင္း
အထက္ေဖၚျပပါ အခ်က္အလက္မ်ားႏွင့္ မျပည့္စံုေသာ လူမ်ိဳးတမ်ိဳးကို မည္သည့္ အေၾကာင္းျပခ်က္ႏွင့္မဆို ႏိုင္ငံတခုက၄င္း ႏိုင္ငံေပါင္းစုက၄င္း အဖဲြ႔အစည္းတခုခုက၄င္း ဘာသာတခုခုက၄င္း ၊ ထိုနယ္ေျမေပၚတြင္၄င္း တစိတ္တေဒသတြင္၄င္း ႏိုင္ငံထူေထာင္ေပး ျခင္းသည္ တရားမ၀င္ႏိုင္ငံ ထူေထာင္ျခင္း သို႔မဟုတ္ အၾကမ္းဘက္၍ ႏိုင္ငံထူေထာင္ျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။
ဤသို႔ႏိုင္ငံထူေထာင္ျခင္းသည္ တခ်ိန္ခ်ိန္တြင္ အၾကမ္းဘက္မႈကို မုခ်ျဖစ္ေပၚလိမၼည္ ျဖစ္သည္။ ထို႔ျပင္ႏိုင္ငံတခုက ႏိုင္ငံတခု၏ ေဒသအစိတ္အပိုင္း တခုကို ၀င္ေရာက္သိမ္းပိုက္၍ ေသာ္၄င္း တနည္းနည္းႏွင့္ေသာ္၄င္း ထိုေဒသေနလူမ်ားကို ႏိုင္ငံအျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳျခင္း တျခားႏိုင္ငံတို႔ကို အသိအမွတ္ျပဳေစျခင္း ထိုအသိအမွတ္ျပဳသည္ကို ကုလသမဂၢသည္ ေထာက္ခံ၍ ႏိုင္ငံအျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳကါ အကါအကြယ္ေပးျခင္းသည္ အၾကမ္းဘက္၍ ႏိုင္ငံ ထူေထာင္ေပးျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။

ကုလသမဂၢႏွင့္အၾကမ္းဘက္မႈ

ဒုတိယ ကမၻာစစ္အျပီး ကုလသမဂၢဟူ၍ ႏိုင္ငံေပါင္းစံု အဖြဲ႔အစည္း တရပ္ေပၚေပါက္ လာသည္။ ထို႔ျပင္ ကိုလိုနီနိုင္ငံ အမ်ားစုမွာ လြပ္လပ္ေသာ ႏိုင္ငံျဖစ္လာၾကသည္။ ကုလသမဂၢ ကိုဖြဲ႔စည္းရျခင္း၏ အႏွစ္သာရမွာ ယဥ္ေက်းမႈ ျမင့္မားေသာ ဓနဥစၥာၾကြယ္၀ေသာ ေခတ္မွီ တိုးတက္ေသာ အမ်ိဳးအႏြယ္ ဆက္စပ္မႈရွိေသာ ႏိုင္ငံအလိုက္ စစ္မက္ျဖစ္ပြားျခင္း ဗိုလ္က်ခ်ယ္ လွယ္ျခင္း ကိုလိုနီထူေထာင္၍ ၾသဇာခံျပဳလုပ္ျခင္း စသည္တို႔ကို ေရွာင္ရွား၍ ေခတ္မမွီေသာ ႏိုင္ငံႏွင့္ လူမ်ိဳးတို႔အေပၚ အႏုနည္းႏွင့္ ခ်ယ္လွယ္ခ်င္ေသာ ေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ ဒုတိယကမၻာစစ္ ေနာက္ပိုင္း ကိုလိုနီစနစ္ ခ်ဳပ္ျငိမ္းသြားသည္ဟု ဆိုၾကေသာ္လည္း ကမၻာအႏွံ႔အျပားတြင္ ကိုလိုနီစနစ္သစ္ႏွင့္ ကိုလိုနီ လက္သစ္၀ါဒ ရွိေနဆဲ ျဖစ္သည္။
ထို႔ျပင္အဖြဲ႔လိုက္ အၾကမ္းဘက္မႈ ပါတီလိုက္ အၾကမ္းဘက္မႈ ႏိုင္ငံအလိုက္ အၾကမး္ ဘက္မႈ လူမ်ိဳးေရး အၾကမ္းဘက္မႈ တို႔ကိုလည္း တရားမွ်တစြာ ေဆာင္ရြက္မေပးႏုိင္ခဲ့ေပ။ ကမၻာတြင္ ဒီမိုကေရစီ မရွိဆံုးအဖြဲ႔ကိုျပပါဆိုလွ်င္ ကုလသမဂၢကို ျပရမည္ျဖစ္သည္။ ကုလ သမဂၢသည္ ဓနဥစၥာေအာက္တြင္ နစ္မြန္းကါ ၾကား၀င္ျဖန္ေျဖ ေပးရေသာ အဖဲြ႔အျဖစ္သာ ႏိုင္ငံႀကီးမ်ား၏ အသံုးခ်ခံ ျဖစ္ေနရသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ကုလသမဂၢ၏ အာဏါသည္ ကမၻာ့ႏိုင္ငံ အားလံုးသို႔ ညီမွ်စြာ မေရာက္ရွိသမွ် ကါလပတ္လံုး ကမၻာတြင္ ႏိုင္ငံထူေထာင္ခြင့္ ရွိေသာ လူမ်ိဳးတို႔၏ အာဏါစက္တည္ရာဌာန တခုမျဖစ္မခ်င္း အၾကမ္းဘက္မႈကို တရားမွ်တစြာ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ေသာ ဆံုးျဖတ္ႏိုင္ေသာ အဖဲြ႔အစည္းတရပ္ ျဖစ္လာမည္ မဟုတ္ေပ။

ဗမာတို႔၏ဗုဒၶဘာသာကိုးကြယ္မႈစနစ္

အေလာင္းစည္သူႏွင့္ဗုဒၶဘာသာ

ပုဂံျပည္ အေလာင္းစည္သူမင္း လက္ထက္ ရခိုင္မင္းသား လက်ၤာမင္းနန္ကို နန္းတင္ရန္ ဗမာႏွင့္ မြန္ပူးေပါင္း၍ စစ္ခ်ီ လာေလသည္။ လက်ၤာမင္းနန္ကို နန္းတင္ျပီးေနာက္ ရုပ္ရွင္ေတာ္ မဟာ ျမတ္မုနိကို ဗမာတို႔ ယူေဆာင္၍ မရသျဖင့္ ဖိုက်င္တေထာင္ ထိုး၍ အရည္ ေဖ်ာ္ေလသည္။ ေၾကာကုန္းမွ ေရႊႏွင့္ ရတနာ တ႔ိုမွာ အရည္ေပ်ာ္၍ ယူေဆာင္ၾက ေလသည္။ မဟာျမတ္မုနိ ဘုရားတကိုယ္လံုး အရည္မေပ်ာ္သျဖင့္ ဗမာတို႔သည္ ဘယ္ဖက္ လက္ေတာ္ကို ျဖတ္၍ ယူၾကေလသည္။ မြန္တို႔မွာလည္း ေျခေထာက္ ေပါင္ကို ျဖတ္ယူၾကေလသည္။ ရခိုင္ သားအဆက္ဆက္ ေျပာလာေသာ စကား တခြန္းမွာ အေရွ႕ျပည္(ဗမာျပည္)မွာ ဘုရားရွိ၏ တရားမရွိ ဟူ၍ ျဖစ္ပါသည္။

ေညာင္ကန္ဆရာေတာ္၏ရခိုင္ျပည္ကိုသိမ္းယူျခင္းအေၾကာင္း

ေညာင္ကန္ဆရာေတာ္ကို ေညာင္ကန္ရြာတြင္ သကၠရာဇ္ ၁၁၁၅ ခု တြင္ေမြးဖြား ခဲ့သည္။ အသက္ ၁၅ ႏွစ္တြင္ သာမေဏ ျဖစ္လာသည္။ ၁၁၈၃ ခု သက္ေတာ္ ၆၈ ႏွစ္ သိကၡါ ၄၈ ၀ါတြင္ ပ်ံလြန္ေတာ္မူသည္။
ထိုေညာင္ကန္ဆရာေတာ္ ေရးသားေသာ ငါးရာ့ငါးဆယ္ ဇာတ္၀တၳဳထဲ၌ ရခိုင္ျပည္ကို သိမ္းယူျခင္း အေၾကာင္းကို ဤသို႔ေရးထားပါသည္။
ဘုန္းေတာ္အလြန္တရာ ႀကီးျမတ္လွေသာ ဆင္ျဖဴမ်ားရွင္ ဘ၀ရွင္တရားမင္းျမတ္ သားေတာ္အႀကီး မဟာဥပရာဇ္သည္ အလြန္တရာ ခဲယဥ္းစြာေသာ ရခိုင္ျပည္ႀကီးကို သိမ္းယူ ေတာ္ မူျပီး၍ ရဟန္းရွင္လူ ျပည္သူအေပါင္းတို႔၏ စီးပြားခ်မ္းသာ အက်ိဳးငွါ ပင့္ေဆာင္ ေတာ္ မူခဲ့ေသာ မဟာမုနိ ဘုရားရွင္၏ အေရွ႕မ်က္ႏွာ အရပ္၌ မဟာဥပရာဇ္၏ မယ္ေတာ္အရွင္ မိဖုရားျမတ္သည္ ေဆာက္လုပ္အပ္ေသာ မဂၤလာဘံုေက်ာ္ ေက်ာင္းေတာ္ေန ေညာင္ကန္ ဆရာေတာ္သည္ ျမန္မာ ျပန္ဆိုအပ္ေသာ ဧကဒသကနိပါတ္ ဇာတ္၀တၳဳသည္ ဤမွ်ေသာ သဒၵါ၏ အစဥ္အနက္၏ အစဥ္အားျဖင့္ အျပီးသို႔ေရာက္၏။
ဤသည္မွာဗုဒၶဘာသာ ႏိုင္ငံတခုကို ဗုဒၶဘာသာႏိုင္ငံတခုက တိုက္ခိုက္၍ မဟာျမတ္ မုနိဘုရား ႏွင့္တကြ ေစတီယဂၤဏ ပစၥည္းတို႔ကို မေတာ္မတရား ယူေဆာင္၍ သူတပါး ဘုရားကို ကိုယ့္ဘုရားအျဖစ္ျပဳကါ ေရွ႕ခိုး၍ ပီတိေသာမနသ ေလာဘေဇာ မည္သို႔ ရွိေၾကာင္း ကို သာသနာပိုင္ အေက်ာ္အေမာ္ ဆရာေတာ္ပါး၏ မူရင္းစိတ္ အမွန္အတိုင္း ေရးသားထားျခင္း ပင္ျဖစ္ပါသည္။
စစ္တိုက္၍ ႏိုင္ငံတခုကို မတရား က်ဴးေက်ာ္ သိမ္းယူျခင္းကို ရဟန္းေတာ္တပါး အေနႏွင့္ သံေ၀ဂ မယူဘဲ ၀မ္းေျမာက္၀မ္းသာ ျဖစ္ရျခင္းမွာ ဗုဒၶဘာသာ အစစ္အမွန္ စိတ္ဓါတ္ ရွိမရွိ ကိုဆံုးျဖတ္၍ ရႏိုင္ေလသည္။

ေညာင္ကန္ဆရာေတာ္ႏွင့္အဌကဌာ

၁၁၄၆ ခုႏွစ္မတိုင္မွီက ဗမာျပည္တြင္ အဌကဌာ မရွိေပ။ ရခိုင္ျပည္ကို သိမ္းယူျပီး ေနာက္မွ ဗုဒၶတရားေတာ္ အဌကဌာမ်ားကို ဗမာတို႔ ရရွိသြားျခင္း ျဖစ္သည္။ ထိုအဌကဌာ နီကါ မ်ားသည္ အသွ်င္မဟာ ဗုဒၶေဃာသ မေထရ္၏ ပါဠိအသံ အတိုင္း မရမာဘာသာ ရခိုင္စာ ျဖင့္ ေရးခဲ့ ေသာ က်မ္းစာမ်ား ျဖစ္သည္။
ထိုအဌကဌာမ်ားကို ပါဠိ(အနက္) ကို မတတ္သူတို႔ အတြက္ ေညာင္ကန္ ဆရာေတာ္ သည္ စကါးေျပျဖင့္ ေရးသားခဲ့သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ပင္ ဗုဒၶစာေပမ်ားကို ဗမာတို႔ တတ္သိ နား လည္ လာျခင္း ျဖစ္သည္။

ႏုတ္ခမ္းေမြးႏွင့္ဘုရား

ေရွးကမႏၱေလး ေတာင္ေပၚတြင္ မုတ္ဆိပ္ေမြးက်င္စြယ္ႏွင့္ ရပ္ေတာ္မူဘုရား တပါးကို ဗမာဘုန္းႀကီးတို႔ တည္ထားကိုးကြယ္ေလသည္။ တပည့္တကါတို႔က ထိုဘုန္းႀကီးထံ မုတ္ဆိပ္ ေမြးက်င္စြယ္ႏွင့္ ဘုရားမွာ သင့္ပါ့မလား ဟုေလွ်ာက္ၾကေလသည္။ ထိုအခါ မႏၱေလး ဘုန္းႀကီး ကႏုတ္ခမ္းေမြးလဲ က်ယ္တာဘဲ မုတ္ဆိပ္ေမြးလဲ က်ယ္တာဘဲ မွ်က္ခံုးေမြးလဲ က်ယ္တာဘဲ ဆံပင္ေမြးညင္းကအစ သိပ္ၾကည္ညိုစရာ ေကါင္းတာေပါ့ ဟုေျဖသည္။ အဓိပၸါယ္မွာ ဆံပင္ေမြး ညွင္းကအစ ၃၂ ေသာဌာသ အားလံုးၾကည္ညိုစရာဘဲ ဟုဆိုလိုရင္း ျဖစ္ပါသည္။ မုတ္ဆိတ္ ေမြးၾကင္စြယ္ႏွင့္ ဘုရားတည္ေသာ အေၾကာင္းကို မႏၱေလးနယ္ တခုလံုးမက တခ်ိဳ႕တခ်ိဳ႕ နယ္ တိုင္ေအာင္ ျပန္႔ႏွံ႔သြားေလသည္။
မုတ္ဆိတ္ေမြးက်င္စြယ္ႏွင့္ ဘုရားတည္သည့္ အေၾကာင္းကို တပည့္တကါတို႔က လယ္တီဆရာေတာ္ ဦးညာဏထံ ဘုရားႏွင့္ ႏွုတ္ခမ္းေမြး သင့္မသင့္ ေမးေလွ်ာက္ၾက ေလ သည္။ ထိုအေမးကို ဆရာေတာ္သည္ မေျဖဘဲ ဆိတ္ဆိတ္ေနေလသည္။
တဖန္ကဒူးလူမ်ိဳး မန္လည္ဆရာေတာ္အား ေမးေလွ်ာက္ၾကျပန္ရာ စာအုပ္နဲ႔ခဲတံယူ ငါေဒြးခ်ိဳးစီမယ္ မင္းတို႔လိုက္ေရးျပီး တိုင္းျပည္ကိုျဖန္႔ၾက ဟုဆိုကါ လုပ္ငန္းရယ္ေပၚ ႏုတ္ခမ္း ေမြးကို သူၾကည္ညိဳ ျပန္သတဲ့ ဖင္ေမြးကို ဘယ္လိုဆိုမယ္ပ အပါဒန္ ထိုသည့္က်မ္းကို ၾကည့္ၾကစို႔ေလး ဟုစပ္ဆိုထုတ္ျပန္ ေလသည္။ ထိုအခါမွ ဘုန္းႀကီးႏွင့္ မႏၱေလးသားတို႔မွာ ရွက္လြန္းသျဖင့္ ရပ္ေတာ္မူ ဘုရားကို ငံု၍ ေစတီတည္ၾကေလသည္။ ထိုေနာက္မွသာ မုတ္ဆိတ္ေမြး က်င္စြယ္ႏွင့္ ဘုရားကို မျမင္ၾကရေတာ့ေပ။

ဗႏၶဳလကိုႏႈတ္ခမ္းေမြးတပ္သူ

၁၉၅၈ ခုႏွစ္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေန၀င္းသည္ ႏိုင္ငံေတာ္အာဏါကို ပထမအႀကိမ္ ရယူေလ သည္။ ထိုအခ်ိန္က ရန္ကုန္ျမိဳ႕ေတာ္၀န္မွာ ဗိုလ္မႈးႀကီးထြန္းစိန္ ျဖစ္သည္။ ၁၉၅၈ ခုႏွစ္ မတိုင္မွီက ရန္ကုန္ျမိဳ႕တြင္ ဗႏၶဳလပန္းျခံသာ ရွိျပီး ဗႏၶဳလေၾကးရုပ္ မရွိေပ။ ဗိုလ္မႈးႀကီး ထြန္းစိန္သည္ ဗႏၶဳလပန္းျခံတြင္ ဗႏၶဳလေၾကးရုပ္ ထားရွိလိုသည္။ ခက္ေနသည္မွာ သူလိုခ်င္ ေသာ ဗႏၶဳလ ရုပ္ပံုကို ရွာ၍မရ ျဖစ္ေနျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ ဗႏၶဳလႏွင့္ပတ္သက္ေသာ အေၾကာင္းအရာ မ်ိဳးစံုကို တတ္ႏိုင္သမွ် စုေဆာင္းေလ့လာ ေသာ္လည္း ဗိုလ္မႈးႀကီးထြန္းစိန္မွာ သေဘာမေတြ႔ႏိုင္ ျဖစ္ေနသည္။ ၁၉၅၈ ခုႏွစ္ မတိုင္မွီက ေရးဆဲြေသာ ပန္းခ်ီပံုမ်ား၌ ဗႏၶဳလတြင္ ႏႈတ္ခမ္းေမြး မရွိေပ။ ဗိုလ္မႈးႀကီးထြန္းစိန္သည္ ဗႏၶဳလတြင္ႏႈတ္ခမ္းေမြး ရွိမွသာလွ်င္ တကဲ့ဗမာႀကီး ပီသသည္ဟု အထင္ရွိေနရာ ဗႏၶဳလကို ႏႈတ္ခမ္ေမြး မည္သို႔တပ္ရမည္ကို အႀကံထုတ္ေနေလသည္။
ထိုႏွစ္ရန္ကုန္တိုင္းတြင္ ျပည္ေထာင္စုေန႔ က်င္းပရာ ဗိုလ္မႈးၾကီးထြန္းစိန္က ဗႏၶဳလ အေၾကာင္းကို ခ်ီးမြမ္းခန္း ဖြင့္၍ ေဟာေျပာေလသည္။ ထို႔ျပင္ သူက စစ္ေတာင္းျမစ္ ကမ္းနားရွိ ဒံုစရိတ္ ရြာသား အသက္ ၁၅၀ ႏွစ္ရွိ ကရင္လူမ်ိဳး အဘိုးေတာင္ၾကီး ဆိုသူမွာ ဗႏၶဳလႏွင့္ စစ္အတူ တိုက္ခဲ့ဖူးေၾကာင္း ေျပာဆို၍ လူထုႏွင့္ မိတ္ဆက္ေပးေလသည္။ မိတ္ဆက္ေပးျပီး ေနာက္ ဗိုလ္မႈးၾကီးထြန္းစိန္က အဘ ဗႏၶဳလႏွင့္ စစ္အတူ တိုက္ဖူးတယ္ ဆိုရင္ ဗႏၶဳလမွာ ႏႈတ္ ခမ္းေမြး ရွိမရွိ သိမွာေပါ့ေႏွာ္ ဟုေမးျမန္းရာ အဖိုးေတာင္ၾကီးက ဗႏၶဳလမွာ ႏႈတ္ခမ္းေမြး မရွိဘူး လို႔ ဘယ္သူေျပာသလဲ ဟုအတိုင္အေဖါက္ညီစြာ အခ်က္က်က် ျပန္ေျဖေလသည္။
ထိုေနာက္မွ ဗိုလ္မႈးၾကီးထြန္းစိန္သည္ ၀မ္းသာအားရျဖစ္ကါ ဗႏၶဳလကို အားရပါးရ နႈတ္ခမ္းေမြး တပ္လိုက္ေလသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ၁၉၅၈ ခုေနာက္ပိုင္း မွစ၍ ယေန႔အထိ ဗႏၶဳလတြင္ ႏႈတ္ခမ္းေမြး တကါးကါးႏွင့္ ျဖစ္ေနေလေတာ့သည္။ ပန္းဝါတိုက္ပြဲတြင္ ေဝွ႕ဗံုးစ မွန္၍ ေသဆံုးခဲ့ရျခင္းကလည္း ဗႏၶဳလသည္ စစ္တိုက္ေနစဥ္ ေရႊထီး တကားကားေဆာင္းျခင္းဧ။္ ရလာဒ္ပင္ျဖစ္သည္။ (မွတ္ခ်က္။ ။ ဗႏၶဳလသည္ အျခားအခ်ိန္မေျပာႏွင့္ စစ္တိုက္ေနခ်ိန္မွာပင္ ငယ္သားတစ္ေယာက္က အေနာက္မွ ထပ္ၾကပ္မခြာလိုက္ကာ ေရႊထီးေဆာင္းေပးရသည္။)

ဗမာႏွင့္ေၾကးသြန္းပညာ

ဗမာယဥ္ေက်းမႈ စတင္ေသာ ပုဂံေခတ္တြင္ ေၾကးသြန္းပညာ မထြန္းကါးခဲ့ေပ။ ေက်ာက္ဆစ္လက္ရာမ်ားသာ ထြန္းကါးခဲ့သည္။ ကုန္းေဘာင္ေခတ္ ပုဂံမင္း လက္ထက္တြင္ ဇလြန္ျမိဳ႕မွ ျမိဳ႕သူႀကီး ဦးေရႊပြင့္သည္ အေလးခ်ိန္ ၁၅၀၀ ပိသာရွိ ရတနာတို႔ကို ယူေဆာင္၍ သကၠရာဇ္ ၁၂၁၄ ခုႏွစ္ တပို႔တြဲလၧန္း ၂ ရက္ေန႔ အမရပူရသို႔ ဘုရားသြန္းလုပ္ရန္ ေရာက္ရွိ လာေလသည္။
ျမိဳ႕သူႀကီးဦးေရႊပြင့္သည္ ရခိုင္မာရ္ေအာင္ျမင္ ဘုရားထက္ ညာဏ္ေတာ္ တမိုက္ အျမင့္ သြန္းလုပ္ရန္ ဆရာေမာင္ေမာင္လပ္ ထံအပ္ႏွံေလသည္။ ထိုဘုရားမွာ ပုဂံမင္းလက္ ထက္တြင္ မျပီးဘဲ မင္းတုန္းမင္း လက္ထက္တြင္ျပီး၍ မင္းတပ္(ကေနာင္) မင္းသားျပဳျပင္ကါ ကိုးကြယ္ ေလသည္။ ကေနာင္မင္းသား၏ ႀကိဳးပမ္းမႈေၾကာင့္ စက္မႈပညာႏွင့္ ေၾကးသြန္းပညာ ေငြဒဂၤါး သြန္း ပညာပါ တိုးတက္ လာသည္။


အရွင္မဟာဗုဒၶေဃာသ(သို႔မဟုတ္) သက္ၾကီးစကါးမွတ္တမ္း

ဓည၀တီရခိုင္ျပည္တြင္ ၀တီေလးရပ္ရွိသည့္ အနက္ ရမၼာ၀တီအပိုင္ ရနီႀကီး ေပါက္တူးေတာင္ ေက်းရြာေန အဘ ဦးစိန္ခ်မ္းေအာင္၏သား ေမာင္ေက်ာ္လွသည္ ေဃာသ အမည္ျဖင့္ သာမေဏဘ၀မွ ရဟန္းျဖစ္လာသည္။ စာေပအရာတြင္ ႏွံ႔စပ္သိျမင္ ထိုးထြင္းဥာဏ္ ရွိေသာ ပုဂၢိဳလ္ထူး ျဖစ္ေလသည္။ ထိုအခ်ိန္၌ သီဟိုကၽႊန္းတြင္ စတုတၳသံဂၤါယနာတင္၍ မဂဓ ဘာသာမွ သီဟိုဘာသာသို႔ ေပထက္အကၡရာ တင္ၾကေလသည္။ ထိုအေၾကာင္းကို ရခိုင္ျပည္ ရွိ ရဟႏၱာအရွင္ သူျမတ္တို႔ ၾကားသိေလလွ်င္ ေဃာသ မေထရ္ကိုေခၚ၍ ရခိုင္မူႏွင့္ သီဟိုမူ တူမတူ ကဲြျပားျခားနားမႈ ရွိမရွိ ညွိႏႈိင္းရန္အတြက္ သီဟိုကၽႊန္းသို႔ ေစလႊတ္ေလသည္။
ေဃာသမေထရ္သည္ သီဟိုသို႔ေရာက္လွ်င္ မိမိလာရသည့္ အေၾကာင္းစံုကို ရဟႏၱာ အရွင္ျမတ္တို႔ထံ ေလွ်ာက္ထားေျပာၾကားေလသည္။ သီဟိုရွိ ရဟႏၱာအရွင္ ျမတ္တို႔က ေဃာသမေထရ္သည္ ဗုဒၶ၏ အေမြအႏွစ္ကို ထိမ္းသိမ္းႏိုင္မည့္ ပုဂၢိဳလ္ ဟုတ္မဟုတ္ သိလို၍ သဂၢဓ၀ဂၢသံယုဂ္ ဂါထါႏွစ္ပုဒ္ကို တညတည္းႏွင့္ က်မ္းတေစာင္ ျပဳျပရန္ ခိုင္းေစေလသည္။
ေဃာသမေထရ္၏စိတ္တြင္ ရဟႏၱာအရွင္ျမတ္တို႔ ေပထက္တင္ထားေသာ ဘုရားေဟာ တရားေတာ္မ်ားကို မာည့္ရႈရဘဲႏွင့္ က်မ္းတေစာင္ ျပဳခိုင္းျခင္းသည္ သာသနာမညစ္ႏြမ္း ေစလို၍ ျဖစ္မည္ဟု ႏွလံုးသြင္းကါ ေန၀င္ခ်ိန္ ညဦးတြင္ အစျပဳကါ နံသာဆီမီးျဖင့္ သဂၢဓ၀ဂၢ သံယုဂ္ ဂါထါႏွစ္ပုဒ္ကို အက်ယ္ဖြင့္ဆိုေသာ ၀ိသုဒၶိမဂ္အဌကဌာကို ပါဠိဘာသာျဖင့္ ေရးသား ေလသည္။ ညဦးယံတြင္ အေခ်ာျပီး၍ အိပ္ရာနံေဘးတြင္ ထားကါ အိပ္ေလသည္။ တေရးႏိုး လာေသာအခါ ထိုက်မ္းစာမွာ မရွိေတာ့ေပ။ ဒုတိယတဖန္ အစားထိုး၍ ေရးျပန္ရာ သန္းေခါင္ ယံတြင္ အေခ်ာျပီးျပန္ ေလသည္။ က်မ္းစာျပီး၍ တဖန္အိပ္ျပန္ေလသည္။ တေရးႏိုးလွ်င္ ဒုတိယက်မ္းစာမွာလည္း ေပ်ာက္ဆံုးေနျပန္ေလသည္။ တတိယအႀကိမ္ေရးျပန္ရာ အာရုဏ္ မတက္မွီ အျပီးသို႔ ေရာက္ျပန္ေလသည္။ ထိုေပစာကို ငါမွအပ တဦးတေယာက္မွ ယူ၍ မရေစသား ဟု အဓိဌာန္၍ အိပ္ရာ ႏိုးလာေသာအခါ မိမိရင္ဘတ္တြင္ တင္၍အိပ္ေသာ ေပစာ အျပင္ ယၡင္ေရးထားေသာ ေပစာႏွစ္ထုတ္ကို ဦးေခါင္းရင္းတြင္ ျပန္၍ ေတြ႔ရေလသည္။ ထိုအေၾကာင္းကို ရဟႏၱာ အရွင္ျမတ္တို႔ထံ ေလွ်ာက္၍ အဌကဌာ ေပမူ သံုးစံုကို တပါတည္း အပ္ေလသည္။ ရဟနၱာအရွင္ျမတ္ တို႔သည္ မဓဂဘာသာျဖင့္ ေရးထားေသာ ထိုအဌကဌာ သံုေစာင္ကို စစ္ေဆးၾကည့္ရႈရာ ၏ သည္ မလြဲ အဌကဌာ သံုးေစာင္မွာ တခုတည္းသာ ျဖစ္သည္

ဗမာစာေပ

ပုဂံေခတ္ က်န္စစ္သားမင္း လက္ထက္မွစ၍ ပ်ဴစာေပ အေရးအသား တိမ္ေကာ ေပ်ာက္ကြယ္၍ မရမာစာဟုေခၚေသာ ျမန္မာစာကို ဗမာတို႔ ေရးသားလာခဲ့ၾကသည္။ သို႔ေသာ္ ပုဂံေခတ္စာေပမွာ ေမာ္ကြန္း ကဗ်ာ လကၤါ ဋီကါ အဆင့္ တြင္သာရွိသည္။ စစ္က်မ္း ေဗဒင္က်မ္း ေဆးက်မ္း ၾကံက်မ္း ပကါက်မ္း စေသာ နီတိက်မ္းမ်ားကို ေရးသား ႏိုင္ေသာ အဆင့္သို႔ မေရာက္ရွိခဲ့ေပ။
အင္း၀ေခတ္တြင္ ၀န္ႀကီးပေဒသရာဇာသည္ သူဇာပ်ိဳ႕ မဏိကတ္ ပ်ိဳ႕ တို႔ကို စီကံုး ေရးသား၍ ဗမာတို႔၏ စာေပအဆင့္အတန္းကို ျမွင့္တင္ေပးခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ရခိုင္စာေပႏွင့္ ႏိႈင္းယွည္လွ်င္မူ စာႀကီးေပႀကီးကို ေရးသားႏႈိင္ေသာ အဆင့္သို႔ မေရာက္ရွိခဲ့ေပ။
၁၁၄၆ ခုရခိုင္ျပည္ကို သိမ္းယူျပီးေနာက္မွ ဗမာတို႔၏ စာေပသည္ တဟုန္ထိုး တိုးတက္ လာသည္။ ကုန္းေဘာင္ေခတ္တြင္ ဗမာတို႔သည္ ရခိုင္ျပည္မွ ယူေဆာင္လာခဲ့ေသာ သသၤကရိုက္ဘာသာ ပါဠိဘာသာ မရမာဘာသာ တို႔ျဖင့္ေရးသားထားေသာ ပုရပိုဒ္က်မ္းစာ အမ်ိဳးမ်ိဳး တို႔ကို လံုးေစ့ ပါတ္ေစ့ ဖတ္၍ နားမလည္ၾကေပ။
ထို႔ေၾကာင့္ ေညာင္ကန္ဆရာေတာ္ႏွင့္ ေမာင္းေထာင္း သာသနာပိုင္ ဆရာေတာ္ႏွစ္ပါး တို႔သည္ အိႏၵိယႏိုင္ငံသို႔သြား၍ သသၤကရိုက္ႏွင့္ ပါဠိစာေပကို သင္ၾကားခဲ့ၾကရသည္။ ထိုဆရာေတာ္ႏွစ္ပါး၏ ေၾကးဇူးေၾကာင့္ ကုန္းေဘာင္ေခတ္ ေႏွာင္းပိုင္းတြင္ ဆန္းက်မ္း ဓါတ္က်မ္း ေဆးက်မ္း အျပင္ ပိဌကဋ္ ႏွင့္ က်မ္းအမ်ိဳးမ်ိဳး တို႔ကို ဗမာတို႔ေရးသား လာႏိုင္ခဲ့ၾက သည္။ ထို႔ျပင္ ထိုဆရာေတာ္ႏွစ္ပါး၏ ေၾကးဇူးေၾကာင့္ ေဘာင္အႏြယ္ ပုဏၰားတို႔၏ ေဘာင္ဇီကါ ကို သံဌိဌ(လက္ဆန္း) ဟုျပန္ဆိုကါ ဗမာမူ ျပဳလုပ္၍ ေဗဒင္ပညာကို တေခတ္ဆန္း ေစခဲ့ၾက ေလသည္။

ဒြါဒသိန္ႏွင့္ဦးဘိုးလႈိင္

ေယာမင္းႀကီးဦးဘိုးလႈိင္သည္ ရခိုင္ျပည္မွယူေဆာင္လာေသာ ေဆးက်မ္းမ်ား အနက္မွ ဒြါဒသိမ္က်မ္းကို နားမလည္သျဖင့္ အမ်ားသူငါ သံုးရန္မသင့္ဟု ဆံုးျဖတ္ကါ မသံုးၾကရန္ တားျမစ္ခဲ့သည္။ ဒြါဒသိမ္က်မ္းမွာ ၁၂ ရာသီကို နကၡတ္သေဘာ ဓါတ္သေဘာခဲြ၍ ေရာဂါ လကၡဏါႏွင့္ ဓါတ္စာေပး၍ ကုသရေသာ က်မ္းျဖစ္ပါသည္။ ဦးဘိုးလႈိင္ ပစ္ပယ္ခဲ့ေသာ ထိုဒြါဒသိမ္ က်မ္းမွာ ယၡဳအခါ ေ၀ဒ ပညာရွင္မ်ား လက္ကိုင္ထါးရေသာ က်မ္းတဆူပင္ ျဖစ္ပါ သည္။ နရသုခိ နရမာလာ နရတန္ေဆာင္ ဒြါဒသိမ္ စေသာေဆးက်မ္း ႀကီးမ်ားသည္ ရခိုင္ျပည္မွ ဗမာတို႔ယူေဆာင္သြားေသာ က်မ္းမ်ားပင္ ျဖစ္သည္။
ကုန္းေဘာင္ေခတ္ ေႏွာင္းပိုင္းတြင္မွ ဥတုေဘာဇန အဘိဓမၼာ ေတာင္သာ ေျခာက္လံုးေကါက္ ခံဗူး ေဘသဇၨ ၾသဠာရိကသုခုမ အစရွိေသာ ေဆးက်မ္းမ်ား ထြက္ေပၚ လာခဲ့သည္။

ေခတ္သစ္ျမန္မာစာ

ဗမာျပည္ကို အဂၤလိပ္တို႔ သိမ္းယူျပီးေနာက္ ဗမာစာေပ ဟုတ္တိပတ္တိ မထြန္းကါး ခဲ့ေပ။ ယေန႔ေရးသားေနၾကေသာ စာေပကို အဂၤလိပ္လူမ်ိဳး ဟာနီဘယ္ႏွင့္ ရခိုင္လူမ်ိဳး ဦးေမေအာင္ (မဲေအာင္ ေဒၚမျမစိန္၏အဖ) တို႔က ျမန္မာစာဟု သမုတ္ကါ ျမန္မာစာေပကို စုစည္း ေပးခဲ့ၾကသည္။
ထိုေနာက္မွ သိပၸံေမာင္၀ ေဇာ္ဂ်ီ မင္းသု၀ဏ္ အစရွိေသာ ဗမာစာေရးဆရာတို႔က ေခတ္စမ္းစာေပ ဟုသမုတ္ ခဲ့ၾကျပန္သည္။ ဤျမန္မာစာကို ပင္လွ်င္ ဆရာေဇာ္ဂ်ီသည္ မဟာ ဆန္ခ်င္သူ ျပဇာတ္၌ စကါးေျပဟု သံုးစဲြခဲ့သည္။ ဤသည္ကို အေၾကာင္းျပဳ၍ ျမန္မာစာကို ျမန္မာစကါးေျပဟု သံုးႏႈံးကါ ဗမာတို႔ မူပိုင္ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကသည္။ မရွိရာမွ ရွိရာသို႔ ပံုတူကူးယူ ထီထြင္ျပဳလုပ္ သံုးစဲြရာတြင္ အာဏါသည္ အဓိကပင္ျဖစ္သည္။

လက္ေျပာင္းလက္လြဲလုပ္ျခင္းႏွင့္ တိုင္းရင္းသားျပသနာ

၁၈၈၅ ခုႏွစ္တြင္ ဗမာျပည္တခုလံုး အဂၤလိပ္ လက္ေအာက္သို႔ က်ေရာက္သြား ေလသည္။ ခ်င္း ကခ်င္ ကယား မြန္ ဗမာ ရခိုင္ ရွမ္း တို႔မွာ နီးစပ္ရာ လူသူ လက္နက္ စုေဆာင္း၍ အဂၤလိပ္ကို ေတာ္လွန္ခဲ့ၾကသည္။ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္တြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းသည္ တိုင္းရင္းသားတို႔အား ဗမာႏွင့္ အတူ လြပ္လပ္ေရးကို ယူပါ။ ၁၀ ႏွစ္ၾကာလွ်င္ ဗမာႏွင့္ ေနလိုကေန မေနလိုက ခြဲထြက္ပိုင္ခြင့္ ရွိသည္ ဟူေသာ ဂတိခံ၀န္ခ်က္ေၾကာင့္ ပင္လံုျမိဳ႕တြင္ တိုင္းရင္းသား ေခါင္းေဆာင္မ်ား စုေ၀း၍ တညီတညြတ္တည္း လက္မွတ္ေရးထိုး၍ လြပ္လပ္ ေရးယူရန္ ဆံုးျဖတ္ခဲ့ၾကသည္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း လုပ္ႀကံခံရျပီးေနာက္ ဦးႏု ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ျဖစ္ လာေလသည္။ ၁၀ ႏွစ္ေက်ာ္၍ ႏွစ္သာ ၾကာလာသည္ ခြဲထြက္ေရးကို အပထား၍ ဖက္ဒရယ္ ဟုေခၚေသာ ကိုယ္ပိုင္ ျပဌာန္းခြင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး စနစ္ကိုမွ် မရသည့္အဆံုး အခ်က္ ၁၀ ခ်က္ပါ ရွမ္းမူကို တိုင္းရင္းသားတို႔က ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ဦးႏုအား တင္ျပလာၾကသည္။ ဦးႏုသည္တိုင္းရင္းသား အေရးကို ၾကံရာမရ ျဖစ္သြားေလသည္။
ရွမ္းဆိုတာ ေခါင္းေပၚမွာ ငွက္ပ်ံတာေတာင္ မႀကိဳက္ဘူး ရခိုင္ဆိုတာ ေျမြေပြးထက္ ေၾကာက္စရာ ေကါင္းတယ္ ရခိုင္နဲ႔ေျမြေပြးကိုေတြ႔ရင္ ရခိုင္ကို အရင္သတ္ရမယ္ စသည့္ တိုင္း ရင္းသား တို႔အေပၚ ဗမာတို႔မည္သို႔ သေဘာထားရမည့္ ၀ါဒကို ေရွးဗမာတို႔က ေနာက္ေပါက္ ဗမာ တို႔အား သြန္သင္ၾသ၀ါဒ ေပးထားခဲ့ၾကသည္။ တိုင္းရင္းသားတို႔ကို ခြဲထြက္ခြင့္ ျပဳလိုက္ပါ က ဗမာတို႔၏ အေျခအေနသည္ ပထ၀ီအရေရာ သယံဇာတအရေရာ ႏိုင္ငံေရး လူမႈေရး ဘာသာေရး ယဥ္ေက်းမႈ စာေပ တို႔တြင္ပါ အေပၚစီးမွ ေနႏိုင္ေတာ့မည္ မဟုတ္ေပ။
ထို႔ေၾကာင့္ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္တြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေန၀င္းလက္သို႔ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ဦးႏုသည္ အာဏါကို မလိမ့္တပါတ္ လုပ္ကါ လြဲေပးခဲ့ေလသည္။ ထိုအေၾကာင္းကို သိလွ်က္ႏွင့္ တိုင္းရင္းသား ေခါင္းေဆာင္ တို႔မွာ ဗမာတို႔၏ ႏိုင္ငံေရးလိမ္လည္မႈ ေအာက္တြင္ ေခါင္းေဆာင္မ်ား အသတ္ ခံရျခင္းျဖင့္ ႏိုင္ငံေရး ၀ဲဂယက္ထဲတြင္ နစ္ျမဳတ္ရျပန္ေလသည္။
အာဏါရ ဗမာလူတန္းစား အဆက္ဆက္သည္ ဗမာလူထုႏွင့္ တိုင္းရင္းသားတို႔ကို အမ်ိဳးမ်ိဳး ၀ါဒျဖန္႔ သပ္ခ်ိဳေသြးခဲြေသာ မူ၀ါဒမ်ားကို က်င့္သံုးျခင္း၊ တေယာက္မွ တေယာက္ လက္သို႔ ဂတိမတည္ လက္ေျပာင္း လက္လဲြလုပ္ျခင္း စသည့္ေပၚလစီ အမ်ိဳးမ်ိဳးကို က်င့္သံုးကါ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းႏွင့္ တိုင္းရင္းသားတို႔ ခ်ဳပ္ဆိုထါးခဲ့ၾကေသာ ပင္လံုစာခ်ဳပ္ကို စကၠဴစုတ္ သဖြယ္ဖန္တီး ထားႏိုင္ခဲ့ၾကေလသည္။

ႏိုင္ဗညား အီးေမလ္မွတဆင့္ ေဖာ္ျပသည္။

လူအထင္ၾကီး ခံျခင္ေသာ ဗမာ ဘုရင္မ်ား

ယခင္ပို႕စ္မွ အဆက္ ........

ကုန္းေဘာင္ေခတ္မွာ ထူးျခားတဲ့ အေၾကာင္း ျခင္းရာ တစ္ခုကေတာ့ မင္း၀တ္ ဘုရားဆင္းတုမ်ား တည္ထား ကိုးကြယ္ လာျခင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ဘုရင္ေတြ လွဴဒါန္း ကိုးကြယ္တဲ့ ဘုရား ဆင္းတုေတာ္ ေတြဟာ မင္းေျမႇာက္တန္ဆာ ငါးပါး ဆင္ယင္ ထားတဲ့ မင္းဝတ္ ဘုရား ဆင္းတုေတာ္ေတြ ျဖစ္ေန တတ္တယ္။
အေလာင္းမင္းတရား တည္ထား ကိုးကြယ္ေတာ္ မူတဲ့ ေရြခ်က္သို ဆင္းတုေတာ္၊ စႏၵမုနိ၊ သက်ရံသီ၊ သက်သီဟ၊ သက်မာရဇိန္၊ မဟာမုနိ ဆင္းတုေတာ္မ်ား အားလံုးဟာ မင္းဝတ္ ဘုရားမ်ား ျဖစ္ပါတယ္။ အခ်ိဳ႕ ဆင္းတုေတာ္ ေတြက စတင္ ထုလုပ္ ကတည္းက မင္းဝတ္ တန္ဆာကို တပါတည္း ထည့္သြင္း ထုလုပ္တယ္ (ေရြခ်က္သို)၊ အခ်ိဳ႕ ဆင္းတုေတာ္ ေတြကေတာ့ သကၤန္း႐ံုဘုရား ထုလုပ္ ၿပီးမွ မကိုဋ္၊ နကင္း၊ စလြယ္ တတ္ၾကတယ္။
ဘာေၾကာင့္မ်ား ဒီလို ထုလုပ္ လွဴဒါန္း ကိုးကြယ္ ၾကရသလဲ ဆိုတဲ့ အေၾကာင္းရင္းကို သံုးသပ္ ၾကတဲ့အခါ ဒီဆင္းတုေတာ္ မ်ိဳးကို ထုလုပ္ ကိုးကြယ္ေစတဲ့ မင္းဟာ သူဝတ္တဲ့ အဝတ္နဲ႔ အေဆာင္ အေယာင္ေတြကို ဘုရားဆင္းတုမွာ ဆင္ေပး လိုက္ရင္ မင္းနဲ႔ ဘုရား တထပ္တည္း ျဖစ္ေလတယ္လို ့အနည္းဆံုး ျပည္သူေတြ စိတ္ထဲ ဝင္သြား ေလေအာင္ စိတ္ဆြဲေဆာင္မွဳကို လိုခ်င္လို႔ လုပ္တယ္လို႔ ပထမဆံုး အေနနဲ႔ သံသယ ရွိစရာ ျဖစ္လာ ပါတယ္။
အခ်ိဳ႕ ကေတာ့ ဒုတိယ မံုေရြး ေဇတဝန္ ဆရာေတာ္နဲ႔ ေတာင္ခြင္ သာသနာပိုင္ ဆရာေတာ္တို႔က ဒီဃနိကာယ္ မဟာ၀ဂ ပါဠိေတာ္ ပရိနိဗၺာန္သုတ္ကို ကိုးကားၿပီး ဘုရားကို ၾကည္ညိဳတဲ့ သူဟာ သူျမင္ခ်င္တဲ့ပံု၊ ၾကားခ်င္တဲ့ အသံနဲ႔ ဘုရားကို ျမင္ရ ၾကားရတယ္၊ ဒါေၾကာင့္ ကိုယ္ကိုးကြယ္တဲ့ ဘုရားကို မင္းရဲ့ တင့္တယ္ျခင္းနဲ႔ ျမင္ခ်င္ရင္ မင္းအဝတ္ ဆင္ေပးခြင့္ ရွိတယ္လို႔ မိန္႔ၾကား ၾကတာကို အတည္ယူ ၾကတယ္။
မင္းဝတ္ဘုရား ဘာေၾကာင့္ ထုလုပ္ ကိုးကြယ္သလဲ ဆိုတဲ့ အေမးကို ေျဖၾကပံု ေနာက္တစ္မ်ိဳး ကေတာ့ ဘုရားရွင္ လက္ထက္မွာ အလြန္အင္မတန္မွ တန္ခိုးလည္းႀကီး၊ မာနလည္း ႀကီးလွတဲ့ ဇမၺဳပတိမင္း ဆိုတာ ရွိသတဲ့။ ဒီမင္းက ဗိမၼိသာရမင္းကို သူ႔ကို မ႐ိုေသ၊ မက်ိဳးႏြံလို႔ ရန္လုပ္ စစ္ျပဳမယ္ တကဲကဲ လုပ္ေနတဲ့အခါ ဘုရားရွင္က သူ႔့တကာႀကီးကို ဝင္ကူညီတဲ့ အေနနဲ ့ဇမၺဳပတိမင္းထက္ ပိုတင့္တယ္၊ ပိုတန္ခိုး ႀကီးတဲ့ မင္းအသြင္ ယူၿပီး ေဟာေျပာ ဆံုးမ ကြ်တ္တန္း ဝင္ေစတယ္ ဆိုပဲ။ တကယ္ေတာ့ သမိုင္းမွာ ေဂါတမဗုဒၶနဲ႔ ေခတ္ၿပိဳင္ ဇမၺဳပတိ အမည္နဲ႔ တန္ခိုးႀကီးမင္း မရွိပါဘူး။ ရာဇဝင္လာ ကိစၥ မဟုတ္ေပမဲ့ ဒီဇာတ္ေၾကာင္းကို အင္မတန္ လူသိမ်ားလို႔ မင္းဝတ္ ဘုရားအေၾကာင္း ေမးလာရင္ အေမးခံရတဲ့ သက္ႀကီး ဝါႀကီးမ်ားက အထက္ပါ အေၾကာင္းအရာ ေတြကို ခပ္တည္တည္ ေျဖခ် လိုက္တာပါပဲ။

ကိုးကား

ေဒါက္တာသန္းထြန္း (နယ္လည့္ရာဇဝန္)

အရည္းၾကီးသာသနာ ႏွင့္ ေရွးေခတ္ ဗမာမ်ား

တကယ္မရွက္တမ္းေျပာရမယ္ဆိုရင္ ကၽြန္ေတာ္တို႕ ရဲ႕ မိရိုးဖလာ ကိုးကြယ္မႈ႕ဆိုတာ အရည္းၾကီး ကိုးကြယ္မႈ႕ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုေျပာရတာလဲ သမိုင္းေၾကာင္းကို တိတိက်က် သိလာတဲ့ ပုဂံေခတ္ ေက်ာက္စာေတြေၾကာင့္ျဖစ္ပါတယ္။ ဗမာေတြ ဖန္ခုန္၊ မီးနင္း အရည္းၾကီး မ်ား ကိုးကြယ္ေနတဲ့ အခ်ိန္မွာ တိုင္းရင္းသား ညီေႏွာင္မ်ားျဖစ္တဲ့ ရခိုင္၊ မြန္ ျပီးေတာ့ မြန္နဲ႕ အတူေနတဲ့ ပိုးကရင္ေတြရွိတဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာ ေဒသေတြမွာ ဗုဒၶသာသနာ ထြန္းကားေနခဲ့ျပီးျဖစ္ပါတယ္။
ဗမာေတြရဲ႕ အကိုးကြယ္ခံရတဲ့ အရည္းၾကီးေတြရဲ႕ က်င့္စဥ္ေတြမွာ အေတာ့္ကို အံ့ၾသဖို႕ေကာင္းပါတယ္။ သူတို႕က စိတ္ဓါတ္ျမွင့္တင္ဖို႕ မၾကိဳးစားဘဲ ရုပ္လကၡဏာ က်င့္စဥ္ဆိုျပီး ေပါက္ကရေတြ ေလွ်ာက္လုပ္တာဘဲျဖစ္တယ္။ သာမွန္လူေတြ မလုပ္ႏိုင္တဲ့ ကိစၥေတြကို သူတို႕ကလုပ္ျပႏိုင္ေတာ့ လူေတြက သူတို႕ကို အထင္ၾကီးၾကတာေပါ့။ အဲ့ဒီအထဲမွာ ရွင္ဘုရင္ကလည္း ပါေနေတာ့ သူတို႕ေတြ ပိုျပီး ေအာင္ျမင္လာတယ္။ ဒီလိုျဖစ္ေနခ်ိန္မွာ အေၾကာင္းတစ္ခုခုေၾကာင့္ ေမြးလာတဲ့ ခေလးမွာ ကိုယ္အဂၤါခ်ဳိ႕ယြင္းခဲ့ရင္ ဒါဟာ အရည္းၾကီးေတြရဲ႕ တန္ခိုးနဲ႕ မျပဳျပင္ေပးလိုက္ရလို႕ ျဖစ္တယ္လို႕ ဆိုၾကျပန္တယ္။ အဲ့ဒီမွာေတာ့ ပန္းဦးလႊတ္ ပြဲဆိုတာ ကို စတင္ေတာ့တာဘဲ။
အဲ့ဒီမွာ အင္မတန္ ရိုးအ ျပီး အေတြးအေခၚမရွိတဲ့ ကၽြန္ေတာ္တို႕ ေရွးေခတ္ဗမာေတြဟာ မဂၤလာ ေဆာင္သတို႕သမီးကို အရည္းၾကီးေတြဆီကို ပို႕ရေတာ့တာဘဲျဖစ္တယ္။ အဓိကေတာ့ ပန္းဦးလႊတ္ပြဲ လုပ္ရင္ ေမြးလာတဲ့ ကေလးဟာ ကိုယ္အဂၤါ အျပည့္အစံုနဲ႕ ေမြးလာျပီး စီးပြားေရး လာဒ္ ရႊင္ဖို႕အတြက္သာျဖစ္ပါတယ္။ ဗမာအပ်ဳိေလးတစ္ေယာက္ဟာ လူေသေကာင္ေတြနဲ႕ သခၤ်ဳိင္းမွာဖက္အိပ္ကာ က်င့္စဥ္ေတြ က်င့္ထားျပီး ေရမခ်ဳိးတဲ့ အရည္းၾကီးေတြရဲ႕ ပန္းဦးညမွာ ဆြမ္းၾကီးအေလာင္းခံရတယ္ဆိုတာ ဘယ္လိုခံစားရမလဲ စဥ္းစားၾကည့္ေပေတာ့။ အရည္းၾကီးေတြ ဟာ သူတို႕က်င့္စဥ္အရေတာ့ မသာအေလာင္းနဲ႕ သခၤ်ဳိင္းမွာ ဖက္အိပ္ျပီး ရက္ ၇ဝ ေလာက္ေရမခ်ဳိးထားပါ၊ ဘယ္ေလာက္အနံ႕နံ မလဲဆိုတာ စဥ္းစားေနစရာမလိုဘူး။ အဲ့ဒီမိန္းမ ကေမြးလာတဲ့ ကေလးဟာ အရည္းၾကီးနဲ႕ ရတဲ့ ကေလးမဟုတ္ဘူးလို႕ ဘယ္သူမွ မေျပာႏိုင္ဘူး။

ဒီလိုဘဲ ရွင္ဘုရင္ေတြကလဲ သူတို႕ အာဏာတည္ျမဲဖို႕ ေမြးလာတဲ့ကေလး အဂၤါစံုဖို႕ သူတို႕ရဲ႕ မိဖုရားေတြကိုလည္း ပန္းဦးဆက္သ ၾကပါတယ္။ ထိုမိဖုရားေတြ ေမြးတဲ့သားဦးက အရည္းၾကီး နဲ႕ ရတဲ့ ကေလးလည္း ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ဘုရင္ေတြရဲ႕ သားဦးဆိုတာ မ်ားေသာအားျဖင့္ေတာ့ အိမ္ေရွ႕မင္းသား ျဖစ္ၾကပါတယ္။ ဒါထက္ပိုျပီး စဥ္းစားသံံုးသပ္ ေျပာရမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ထိုေခတ္က ကၽြန္ေတာ္တို႕ ဗမာဘုရင္ေတြမွာ အရည္းၾကီးသားေတြ ရွိေနမယ္ဆိုတာ လံုးဝ ျငင္းလို႕မရတဲ့အေၾကာင္းပါ။

ဒီၾကားထဲ ဗမာလူမ်ဳိးေတြရဲ႕ စရိုက္အတိုင္း တစ္ေယာက္ထက္တစ္ေယာက္ ပိုျပီး ဂုဏ္ျပိဳင္ျခင္ၾကတယ္၊ ပိုျပီးေက်ာ္ေဇာျခင္ၾကတယ္။ ျမိဳ႕စားမင္းတစ္ေယာက္ဆို သူ႕သမီးကို သူမ်ားေတြထက္ စီးပြားေရး လာဒ္လာဘ ပိုမိုသာလြန္ေကာင္းေအာင္ အရည္းၾကီးေတြနဲ႕ တစ္ညမဟုတ္ဘူး ႏွစ္ညေပးအိပ္လိုက္တယ္။ ဒါကိုမေက်နပ္လို႕ ေနာက္တစ္ေယာက္က သံုးည၊ တစ္ပါတ္၊ ဆယ္ရက္အထိ ကိုသြားေပးအိပ္ကာ ေသာက္တလြဲေတြကို ဂုဏ္ယူဝင့္ၾကြားစြာ ျပိဳင္ဆိုင္ၾကတာကရွိေသးတယ္။ ရွင္းရွင္းေျပာရမယ္ဆိုရင္ ငါသမီး သူ႕သမီး ခံႏိုင္ေရ အားကို ျပဳိင္ၾကတဲ့သေဘာမ်ားေလလားဘဲ။

ဒီလို ျဖစ္လာလိုက္တာ ႏွစ္ေပါင္းဘယ္ေလာက္ၾကာခဲ့လဲမသိဘူး အေနာ္ရထာ ေခတ္မွာေတာ့ အရည္းၾကီးေတြအဆံုးသတ္သြားတယ္။ အေနာ္ရထာ မြန္ျပည္ကို စစ္ခင္းျပီး သံဃာေတြ လုယူခဲ့တယ္။ ဒါကိုလည္း ဗမာေတြ ဂုဏ္ယူဝ့ံၾကြားစြာေဖာ္ျပတတ္ၾကတယ္ ကိုယ့္ကို ကိုယ္ သူခိုး ဒါးျမ ျဖစ္လို႕ ျဖစ္မွန္မသိၾကဘူး။ ဒီလိုဘဲ ရခိုင္က ဘုရားေတြကို စစ္ခင္းျပီးလုယူတယ္။ တကယ္ေတာ့ အေနာ္ရထာက သူ႕ၾသဇာထက္ အရည္းၾကီးၾသဇာက ျပည္သူေတြအေပၚမွာ ပိုျပီးၾကီးေနတာကို မေက်နပ္လို႕လုပ္ခဲ့တာျဖစ္တယ္။ ေနာင္အခ်ိန္မွာ ေထရဝါဒ ဗုဒၶတရားကို ယံုၾကည္ပါတယ္ဆိုတဲ့ အေနာ္ရထာ ေရႊဖ်င္းၾကီး ေရႊဖ်င္းေလးနတ္ နတ္ကြန္းေတြကို ေဆာက္ေပးခဲ့တယ္။ ဒါေၾကာင့္လဲ ယေန႕ထိတိုင္ေအာင္ ေတာင္ျပံဳးပြဲဆိုတာ ရွိေနခဲ့တာဘဲ။ ဒါေၾကာင့္ ကၽြန္ေတာ္တို႕ ရခိုင္ဆိုရိုးစကားရွိခဲ့တာက အေရွ႕ျပည္မွာ ဘုရားရွိဧ။္ တရားမရွိ ဆိုတဲ့စကားဘဲျဖစ္ပါတယ္။

ဗမာ လူမ်ဳိးဆိုတာ ....

ဒို ့ဗမာ သာကီမ်ိဳး ဟာမို႔၊ မညႇိဳးဂုဏ္ေတဇာ” ဆိုၿပီးေတာ့ ေရးတဲ့ သူကလည္း ေရး၊ ဆိုတဲ့ သူေတြ ကလည္း အားပါးတရ ဆိုခဲ့ၾကတယ္။ ဇာတိေသြး၊ ဇာတိမာန္ကို တက္ႂကြ ေစတယ္ ဆိုတာ ေကာင္းတာေပါ့။ သို႔ေသာ္ တကယ္တမ္း မွာေတာ့ အလိုလို ေနရင္း ေသြးနထင္ ေရာက္ၿပီး ဘ၀င္ ေလဟပ္တဲ့ မဟာဗမာ အယူအဆ မ်ိဳးေတြပဲ ျဖစ္လာခဲ့တယ္။ ျပည့္တဲ့အိုးကေတာ့ ဘယ္ေတာ့မွာ ေဘာင္ဘင္ မခတ္ပါဘူး။ မျပည့္လို႕ ဒီလိုေတြ ေအာ္ေနျခင္းသာျဖစ္တယ္။ ကိုယ္ေကာင္းရင္ ကိုယ့္အေၾကာင္း သူမ်ားေရးသြားလိမ့္မယ္ ကိုယ္တိုင္ ေရးစရာမလိုဘူး။

ဗမာဆိုတဲ့ လူမ်ဳိးကို ကခ်င္၊ ကယား၊ ကရင္၊ ခ်င္း၊ မြန္၊ ရခိုင္ နွင့္ ရွမ္း ေတြ ဘယ္လိုသတ္မွတ္ထားလဲ ဆိုေတာ့ အေျပာခ်ဳိသေလာက္ အင္မတန္မွ ဥာဏ္နီ ဥာဏ္နက္ မ်ားျပီး ေကာက္က်စ္ ကလိမ္က်တဲ့ လူမ်ဳိးဆိုျပီး ျမင္ၾကတာျဖစ္တယ္။ ကၽြဲကို ဤ ျဖစ္ေအာင္ ေျပာတတ္သလို ၾကမ္းပိုးကို လိပ္ျဖစ္ေအာင္လဲ လူယံုေအာင္ ေျပာတတ္ၾကတယ္။ ဒါေၾကာင့္လဲ ယေန႕အခ်ိန္အထိ တိုင္းရင္းသားေတြဟာ ညစ္က်ယ္က်ယ္ နဲ႕ ေကာက္က်စ္လြန္း ဗမာ ေတြနဲ႕ အတူမေနျခင္လို႕ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဴပ္ခြင့္ေတြေတာင္းေနၾကတာ ကမာၻ အသိဘဲျဖစ္ပါတယ္။

တခ်ိန္တည္း မွာပဲ မိုက္တယ္၊ ႐ိုင္းတယ္၊ ၃၈ ျဖာ မဂၤလာ တရားေတာ္ကို ဦးထိပ္ထား အေၾကာင္း ျပျပီး အအားေန အပ်င္းေထြ တတ္ေသးတယ္။ ဝတ္ဖို ့စားဖို ့ဖ်င္ထည္ ရက္လုပ္တဲ့ ၀ါဂြမ္း စိုက္ပ်ိဳးမႈ နည္းပါးေတာ့ အကၤ်ီ မကပ္ပဲ ေက်ာေျပာင္ ႀကီးေတြနဲ ့ ေနေလ့ ရွိၾကတယ္။ ရာသီဥတု ကလည္း ပူအိုက္ေတာ့ အေတာ္ပဲ ျဖစ္သြား သေပါ့။ ေလလည္ မိရင္ ေသမေလာက္ ရွက္ၾကျပီး သားသည္ အေမေတြ က်ေတာ့ ရင္တံုးလံုး နဲ႔ မရွက္ မေၾကာက္ ေနၾက ျပန္ေသးတယ္။ ေယာက်ၤား ထိုးကြင္း၊ မိန္းမညွင္း၊ ဒါကိုပဲ အလွတပါး လို႔ ယူဆ ၾကျပန္တယ္။

ဗမာျပည္ကို မြန္၊ ရခိုင္ ရွမ္းနဲ႕ ကရင္ တိုင္းရင္းသား ေတြေနာက္မွ ဝင္လာခဲ့တာျဖစ္တယ္။ ဗမာေတြ စတင္ေရာက္ရွိအေျခခ်တဲ့ေနရာက မိုးေခါင္ေရရွား ျမန္မာႏိုင္ငံအလယ္ပိုင္း အညာေဒသမွာျဖစ္တယ္။ ဒီလို နဲ႔ပဲ သက္ဦးဆံပိုင္ ဘုရင္ စနစ္ကို အမ်ား နည္းတူ ထူေထာင္ ၾကတဲ့ အခါ ရွင္ဘုရင္ လုပ္တဲ့ သူက ဘာသာေရး တရားေတြထဲ ပါေနက် ဇာတ္လိုက္ ေက်ာ္ႀကီးေတြ ျဖစ္တဲ့ ဘုန္းကံ ႀကီးမားတဲ့ လူမ်ိဳးေတြ၊ အမ်ိဳးျမတ္ေသာ ဘုရင္ မင္းတရား ေတြနဲ႔ ဇြတ္အတင္း ေဆြမ်ိဳး စပ္ၾက ေတာ့တယ္။ အထူးသျဖင့္ ေဆြစဥ္ မ်ိဳးဆက္ မဟုတ္ပဲ ၾကားက ေဖာက္ၿပီး ဘုရင္ ျဖစ္လာတဲ့ ငတပါး မင္းေတြ ဆိုရင္ ပိုၿပီး ေျပာတတ္ ၾကတယ္။

“ငါက ဘုရား ဗ်ာဒိတ္ ရတဲ့ သာသနာျပဳ မင္းေပါ့။ မ်ိဳးရိုး ကလည္း အင္မတန္ ႀကီးတယ္။ ေဂါတမဘုရား နဲ႔ တိုက္ရိုက္ ဆက္တဲ့ အမ်ိဳးပဲ။ မစၦိမ ေဒသက သာကီ၀င္ ကြဲ ့။ သာကီ၀င္ ဆိုတာ ကလည္း ကမၻာမွာ ပထမဆံုး ေပၚတဲ့ မဟာ သမတမင္း ရဲ ့အဆက္ေပါ့” ဆိုၿပီး လုပ္ဇာတ္ထြင္ ေျပာရ ရွာတဲ့ မင္းမ်ိဳး ေတြကို ငတပါးမင္း ေခၚတယ္။

ထီးလိုင္မင္း ေခၚ က်န္စစ္သား၊ မင္းႀကီး စြာေစာ္ကဲ၊ ဟံသာ၀တီ ဆင္ျဖဴရွင္ နဲ႔ အေလာင္းဘုရား ဦးေအာင္ေဇယ် တို႔ဟာ ဘုရင္ မ်ိဳးရိုး မဟုတ္ပဲ မင္းတက္ ျဖစ္ေတာ့ ငါ့ အမ်ိဳးဟာ ျပာေမွး မီးခဲလို ခဏ တိမ္ျမဳပ္ ေနရွာတာ။ အရင္း စစ္ေတာ့ ဘုရားမ်ိဳးကြ လို ့ ေကာင္းသည္ထက္ ေကာင္းေအာင္ ရွာႀကံ ေႂကြးေၾကာ္ ရရွာတယ္။ ဒါမွ လူေလးစား မွာလို႔ ထင္ၾက တာကိုး။ ရာဇ၀င္ ဆရာမ်ား လည္း ရွင္ဘုရင့္ မ်က္ႏွာ ၾကည့္ၿပီး ထမင္းစား ရတဲ့ လူေတြ ဆိုေတာ့ ဘုရင္ လုပ္သမွ် ဟုတ္သပ ေပါ့ေလ။

တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ ေတာင္ပိုင္းက ေနနန္ေက်ာင္နဲ ့မြန္ဂို ႏွိပ္စက္လို ့ေျပးလာ ၾကရင္း၊ ေရၾကည္ရာ ျမက္ႏုရာမွာ အေျခခ်ၾက ရာက ဗမာ ျဖစ္လာတယ္ ဆိုတဲ့ သမိုင္း ယူဆခ်က္ကို ကြ်န္ေတာ္တို႔ ျမန္မာေတြ အင္မတန္ နားခါးတယ္။ ကိုယ့္အမ်ိဳး ကိုယ့္အေဆြကို ေအာက္ေျခ လြတ္ေအာင္ မဟားတရား ေျမႇာက္ပင့္ ေပးရာမွာ ထူးခြ်န္လွတဲ့ အတြက္ သက်သာကီဝင္ မင္းမ်ိဳးေတြ တေကာင္း ေရာက္ရာက ျမန္မာမ်ိဳး စခဲ့တယ္ ဆိုၿပီး ဘုရားနဲ႔ အတင္းအဓမၼ ေဆြမ်ိဳးစပ္ရတာမ်ိဳးကို သိပ္ သေဘာ ေခြ႕တာေပါ့။
ဒါေတာင္ ျဗဟၼာႀကီး ေလးဦး လူ ့ျပည္ကို အလည္ လာရာက ေျမဆီ ၾသဇာေတြ စားၿပီး ျဗဟၼာ့ျပည္ မျပန္ႏိုင္ပဲ လူအသြင္ ေျပာင္းလာ ရာက ျမန္မာ စျဖစ္တယ္ ဆိုတာမ်ိဳး ေျပာခ်င္ ေသးတာ။ ယုတၱိ မတန္လြန္းလို ့သာ မေျပာတာ။ မွန္နန္း ရာဇဝင္က ရွင္ဘုရင္ ကိုယ္တိုင္ ပါဝင္ၿပီး ရာဇဝင္ကို သုတ္သင္ ျပဳစုေတာ္ မူ၍ အမွားကို အမွား၊ အမွန္ကို အမွန္၊ မေဖာက္ မျပန္ မွတ္သားရ ေပသည္လို ့ခပ္တည္တည္ ေျပာၿပီး ရွင္ဘုရင္မင္းဆက္ စာရင္းကို ခ်ေရးရာမွာ-

မဟာသမတမင္းမွ ဥကၠာကရာဇ္အထိ မင္းေပါင္း- ၂၅၂၅၅၆
ဥကၠာမုခမင္းမွ သက်သီဟ ေဂါတမအထိ မင္းေပါင္း- ၈၂၀၁၃
မဇၥ်ိမေဒသ မင္းေပါင္း- ၃၃၄၅၉၆
အဘိရာဇာမွ ဘိဒၵကရာဇာထိ မင္းေပါင္း- ၃၃
ဓဇရာဇာမွ သတိုးမဟာရာဇာထိမင္းေပါင္း- ၁၇
ပ်ဴေစာထီးမွ မင္းယဥ္နရသိခၤထိမင္းေပါင္း- ၃၀
ထိုမွ အေလာင္းဘုရားထိ မင္းေပါင္း- ၁၇
မဟာသမၼတမွအေလာင္းဘုရားထိမင္းေပါင္း- ၃၃၄၆၆၉ ဆိုၿပီး တြယ္ထည့္ လိုက္ပါတယ္။

ျမန္မာေတြ ကလည္း ဒါမ်ိဳးကို အမ်ား ေရွ႕မွာ ႀကီးႀကီး က်ယ္က်ယ္ ၾကြားလံုး ထုတ္ ေျပာတတ္ေအာင္ သင္ေပး ထားတဲ့ ေရွးစကားလို႔ ႏွလံုး ပိုက္ၿပီး “ဟယ္-အံ့ၾသစရာႀကီး ပါလားေနာ္” လို ့ျမည္တမ္းရင္း အံ့ၾသ ခ်င္ေယာင္ ေဆာင္ရင္း လက္ခံ ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီလို ေျပာေနရင္ လူေတြ မယံုမွာ စိုးျပန္ေတာ့ ပြဲေက်ာင္း ဆိုတဲ့ ေလာကီပညာသင္ ဘုန္းႀကီးမ်ား ကေန တဆင့္ “အာဒိစၥကုလသမၻဴ ေတာသုဝိသုဒၶဂုဏကာေရာ” စတဲ့ ပါဠိ ဂါထာေလးေတြ ထြင္ခိုင္းၿပီး သက်သာကီ၀င္ အစစ္ အမွန္ဆိုတာကို ဘုရားကပဲ ေဟာထား သလိုလို ဘုရားကို သက္ေသ လုပ္ခိုင္းျပန္ပါတယ္။ ရဟန္းေတြကအစ မုသာဝါဒ ကံကို က်ဴးလြန္ျပီး မဟုတ္တာကို အဟုတ္လုပ္ျပီး ေျပာခဲ့ၾကတာေလ။

အာဒိစၥကုလသမၲဴေတာ-ေနမင္း၏အဆက္အသြယ္ျဖစ္ေတာ္မူထေသာ
သု၀ိသုဒၶဂုဏကာေရာ-စင္ၾကယ္ေသာဂုဏ္၏တည္ရာျဖစ္ထေသာ
မဟာသမၼတနာမေကာ-မဟာသမၼတဟူေသာ အမည္ရွိထေသာရာဇမင္းသည္
အာသိ-ျဖစ္၏

ဆိုၿပီး မဟာသမၼတ၊ သုေဒၶါဓနနဲ ့အေလာင္းမင္းတရား ဦးေအာင္ေဇယ်တို ့ကို တစ္အူတံုဆင္းေတြ ျဖစ္ေအာင္ လုပ္ပစ္ လိုက္ၾကတယ္။ ဒါမ်ိဳးကို ကုန္းေဘာင္ေခတ္ က်မွ ၿမိဳင္ၿမိဳင္ ဆိုင္ဆိုင္ ေတြ ့ရတယ္ ဆိုေပမဲ့ ပုဂံေခတ္ ကတည္းက ထိလိုင္မင္း ေခၚ က်န္စစ္သားတို႔ လုပ္ခဲ့ၿပီးတဲ့ လမ္း႐ိုး ႀကီးပါ။ က်န္စစ္သား ခမ်ာ မေတာ့ ပါဠိပါတ္သားေတြ၊ အကိုး အကားေတြ သိပ္ မျပည့္စံု ရွာေတာ့ ဆရာဘုန္းေတာ္ႀကီး ေတြကို ေၾကာ္ျငာခိုင္းတဲ့ ဓေလ့လဲ မထြန္းကား ေသးေတာ့ “ငါ့အေဖက ေနမ်ိဳး၊ ငါ့အေမက ဥသွ်စ္သစ္မ်ိဳး ကေန ငါ ေပါက္ဖြားလာတယ္။ ငါကိုယ္တိုင္က ပိႆႏိုး နတ္မင္းႀကီး ဝင္စားတာ ေပါ့ေသးေသး မမွတ္နဲ ့”လို ့သူကိုယ္တိုင္ ေက်ာက္စာ ထြင္းၿပီး ေၾကာ္ျငာ ခဲ့ရရွာတယ္။ အိႏၵိယမွာ ရွိတဲ့မိထၻိလာ၊ ရာဇၿပိဳလ္၊ သာ၀ထၻိ၊ အာယုဒိၶယ စတဲ့ နာမည္ေတြကို ျမန္မာ ျပည္တြင္းမွာ ယူမွည့္ ၿပီးေတာ့ အိႏၵိယက အျဖစ္အပ်က္ ေတြကို ဒီမွာ ျဖစ္ခဲ့ တာလို ့အာေပါင္ အာရင္း သန္သန္ ဇြတ္ေျပာၿပီး ဇြတ္ယံု လာၾကပါတယ္။ က်န္စစ္သား အေၾကာင္း ႏွဳတ္ေျပာ ရာဇ၀င္မွာ အၿမဲ ပါေလ့ရွိတဲ့ သားေလးေမြးရင္ ေပးခဲ့တဲ့ လက္စြပ္ေတာ္နဲ ့နန္းေတာ္ကို လိုက္ခဲ့ဆိုတာ ကလည္း ငါးရာ့ငါးဆယ္ နိပါတ္ေတာ္က ဇာတ္နံပါတ္ (၇) ပါ။ ဘုရင့္ေနာင္ ကိုလည္း အဲဒီလို ဇာတ္လမ္းမ်ိဳး ထြင္ေျပာ ခဲ့ၾကတာပဲ။ အနိရုဒၶရဲ ့စီမံခန္ ့ခြဲမႈ ေကာင္းမြန္ၿပီး တိုင္းျပည္ စီးပြားေရး ေကာင္းလာလို႔ ပုဂံေနျပည္ေတာ္မွာ သာသနိက အေဆာက္ အဦေတြ တိုးတက္ မ်ားျပား လာျပန္ေတာ့ ရွင္အစၥေဂါဏရဲ့ ေရြျဖစ္ေငြျဖစ္ အဂိရတ္ စြမ္းေၾကာင့္ မုဆိုးမေ တြေတာင္ ေစတီ တည္ကုန္လို ့ ပုဂံမွာ ေစတီ ပုထိုးေပါင္း၄၄၄၆၀၃၃ ေလးသန္းေက်ာ္ ရွိတယ္ကြ။ မေမ့ေအာင္ “လွည္းဝင္႐ိုးသံ တညံညံ ပုဂံဘုရားေပါင္း”လို ့မွတ္ၾကကြ ဆိုၿပီး လုပ္လာ ျပန္ပါတယ္။ ၁၅ မိုင္ ပတ္လည္ေလာက္ ရွိတဲ့ ၿမိဳ႕ကေလးမွာ ေစတီပုထိုး ေလးသန္း ေလးသိန္းေက်ာ္ စိတ္နဲ ့ပဲ မွန္းၿပီး ေနရာ ခ်ၾကည့္ ၾကစမ္းပါ။ လူေနဖို႔ ေနရာေရာ က်န္ႏိုင္ ေသးရဲ ့လား။ ဒါနဲ ့ပဲ ေလးသန္း ေလးသိန္းေက်ာ္ ကေတာ့ နည္းနည္း မ်ားလြန္းတယ္။ ေလးေထာင္ေလာက္ လုပ္လုိက္ ဆိုၿပီး အဖတ္ဆည္ ျပန္တယ္။ သုေတသန လုပ္ၾကည့္လို ့ေစတီ ႏွစ္ေထာင္ေက်ာ္သာ ရွိပါတယ္လို႔ အေျဖ ထြက္လာေတာ့ ေရတိုက္စားၿပီး ကမ္းၿပိဳရာမွာ ပါသြားၿပီလို ့လုပ္ၾက ျပန္ပါေရာ။ တတ္လည္း တတ္ႏိုင္ ၾကပါေပတယ္ဗ်ား။

ဆက္ရန္...................

ကိုးကား

သန္းထြန္း၊ ေဒါက္တာ။ နယ္လွည့္ရာဇ၀င္

အရွက္အေၾကာက္ၾကီးေသာ ေရွးေခတ္ ဗမာ အမ်ဳိူသမီးဝတ္ဆင္ပံု

ေရွးေခတ္ျမန္မာအမ်ဳိးသမီးဝတ္စားဆင္ယင္ပံုနွင့္ ျမန္မာလူမ်ဳိးစုဓါတ္ပံု
မိန္းမေတြ စကတ္ ကို အေရွ႕အေနာက္ခြဲဝတ္တာ အခုေခတ္မွမဟုတ္ပါ

နင္တို႕ ေခတ္မွ စကတ္ကို မေပၚတေပၚ တိုနန္႕နန္႕ ဝတ္၊ ဒီၾကားထဲ အေနာက္ကခြဲထား၊ အေရွ႕က ခြဲထားနဲ႕ ရွက္ေရာရွိၾကေသးရဲ႕လား ဆိုျပီး လူၾကီးေတြ ေျပာတာ ၾကားဘူးၾကမွာေပါ့။ အေရွ႕ေခတ္ ျမန္မာအမ်ဳိးသမီးေတြက အရွက္အေၾကာက္ အရမ္းၾကီးတာ ထမီဝတ္ရင္ ေျခမ်က္စီေတာင္မျမင္ရေအာင္ လံုလံု ျခံဳျခံဳ ဝတ္ၾကတာ၊ ေယာက္်ားဆိုလည္း ေတာင္ရွည္ပုဆိုး နဲ႕ ကိုးေတာင္ဝတ္ မင္းေယာက္်ားဆိုတာက ရွိေသးတယ္။
ေအာ္.... ဒီဓါတ္ပံုၾကည့္ေတာ့မွ လူၾကီးေတြေျပာတာ မွန္ပါလားဆိုတာသိလိုက္ရတယ္။ လူၾကီးေတြေျပာသလိုဘဲ ေျခမ်က္စိေတာ့ ဖံုးပါရဲ႕.. ေပါင္မ်က္စိကေတာ့မေပၚရံုတမယ္ ဘဲ။ ကိုးေတာင္ဝတ္ မင္းေယာက္က်ားေတာ့ မသိဘူး ပံုမွာျမင္ရတာေတာ့ လန္ကြတ္တီေလးေတြနဲ႕ ခ်ည္းဘဲ။

ပုဂံေခတ္ က ဒုသနေသာ က်န္စစ္သား ႏွင့္ အဏာရူး လူသတ္သမား အေနာ္ရထာ

အတန္းပညာ သင္ယူဖို႕ ေက်ာင္းတက္ျပီးဆိုတာနဲ႕ ေက်ာင္းမွာ စသင္ရတဲ့ သမိုင္းက ပုဂံေခတ္ စစ္သည္ေတာ္ ေလးသိန္းအားရွိတဲ့ သူရဲေကာင္းေလးဦး ကို သင္ရေတာ့တာဘဲ။ မသိနားမလည္ေသးတဲ့ ကေလးဘဝမွာတုန္းကေတာ့ သမိုင္းဆိုတာ အမွန္ဘဲ ဟုတ္မွာဆိုျပီး ယံုၾကည္ခဲ့တာေပါ့။ ပါဝါရိန္းဂ်ား တို႕ ပင့္ကူလူသားတို႕ ပံုစံေပါ့ေလ....။ ယခုအထိလည္း သင္ေနတုန္း ထင္ပါရဲ႕...

က်န္စစ္သားသည္ လက္ရံုးရည္ႏွလံုးရည္ႏွင့္ျပည္စံုတယ္ ျမင္းစီးကၽြမ္းက်င္သလို႕ စကားေျပာကလည္းေကာင္းတယ္ေလ ဒါေၾကာင့္လဲ အေနာ္ရထာ မိန္းမ မဏိစႏၵာကို ေတာ္ကီနဲ႕ ခ်ဴပ္ျပီး အပုိင္ ၾကံလိုက္တာေပါ့။ ဒုသနေသာ (ၾကာကူလီ) အလုပ္ကို လုပ္ခဲ့ေပမဲ့ သမိုင္း လွေအာင္ ေရးဖို႕ၾကေတာ့ ဘုရားတရားသိပ္ၾကည္ညိဳ တယ္ေပါ့ေလ။ အေနာ္ရထာမင္း က က်န္စစ္သား သူ႕မယားကို ၾကာခိုေနတာကို ပထမေတာ့မသိေသးဘူး၊ ေနာက္သူ႕သား ေစာလူးမင္းက ေျပာမွ သိေတာ့ စိတ္ဆိုးတာေပါ့ အဲ့ဒီေတာ့ က်န္စစ္သားကို သူ႕ရဲ႕ လက္စြဲေတာ္ အရိႏၷမာ လွံနဲ႕ ပစ္လိုက္သတဲ့ ပစ္လိုက္တာ က်န္စစ္သားကို မထိ ဘူးျဖစ္သြားတယ္။ က်န္စစ္သားလဲ ေျပးႏိုင္မွ လြတ္မယ္ဆိုတာ သိေတာ့ ေျပးတာေပါ့။ အဲ့ဒီမွာထဲက က်န္စစ္သား ဇာတိျပပံုကေတာ့ အေနာ္ရထာမင္း ပစ္လိုက္တဲ့ အရိႏၷမာ လွံကို ပါ ခိုးေျပးသြားလိုက္ေသးတယ္။ ဒီအေၾကာင္းအရာထဲမွာ အေနာ္ရထာက ကိုလဲ သိကၡာအက်မခံႏိုင္ဘူးေလ ဒါေၾကာင့္ ေရွးရာဇဝင္ ဆရာၾကီးေတြက အေနာ္ရထာကို ဖာေထးေပးရတာေပါ့။ ဘယ္လိုဖာေထးလဲဆိုေတာ့

က်န္စစ္သားက သူ႕မယားကိုထိလို႕ လွံနဲ႔ပစ္သတ္ေပမယ့္ က်န္စစ္သား သစၥာတရားကို လွံက သိတာေၾကာင့္ မထိပဲ လဲြေခ်ာ္ခဲ့ရတယ္တဲ့

အခ်ိဳ႕က်ျပန္ေတာ့လည္း အေနာ္ရထာမင္းက လွံပစ္ အရမ္းကိုတိက်တာတဲ့ မိန္းမတစ္ေယာက္အတြက္နဲ႕ အင္မတန္အားထားရတဲ့ သူရဲေကာင္းတစ္ဦးကို သတ္ရတယ္ဆိုျပီး ရာဇဝန္မတင္ေအာင္ မထိေအာင္ေခ်ာ္ပစ္လိုက္တာဆိုဘဲ။ အေနာ္ရထာ လွံပစ္တာ တိက်လား မတိက်လား ေတာ့မသိဘူး။ ျမိဳ႕တံခါးဝမွာ လူတကာလိုက္ေခြ႕ေနတဲ့ ကၽြဲ တစ္ေကာင္ကို အေနာ္ရထာက ငါကိုယ္ေတာ္တိုင္ ဒီကၽြဲဆိုးကို သုတ္သင္မယ္ဆိုျပီး ဆင္နဲ႕ခ်ီတက္သြားခဲ့တယ္။ ကၽြဲနဲ႕ေတြ႕တဲ့အခါ လွံပစ္တိက်ပါတယ္ဆိုသူၾကီး လွံနဲ႕ ပစ္လိုက္တာ လွံက ကၽြဲကို မထိဘဲ ကၽြဲ ေခြ႕လို႕ အေသဆိုးနဲ႕ ေသပါေလေရာလား။

ယခုေခတ္မွာ သက္ရွိထင္ရွားရွိေနတဲ့ ဆိုးလြန္းပါတယ္ဆိုသူၾကီးမ်ားျဖစ္တဲ့ ကဒါဖီ၊ မူဂါဘီ တို႕ ကို အေနာ္ရထာက သနားတယ္။ အေနာ္ရထာလည္း အာဏာရူး တစ္ေယာက္ဘဲ။ အေနာ္ရထာရဲ႕ ပုဏၰား ႏွစ္ေယာက္က ျဖစ္တဲ့ ဟူးရားျဖဴ၊ ဟူးရားညိဳ တို႕က အရွင္ရဲ႕ ဘုရင္ရာထူးကို လူ႕ယူမဲ့သူက အခုဆိုရင္ အမိဝမ္းထဲမွာ သေႏၶတည္ ေနျပီးလို႕ တြက္ခ်က္ေတြ႕ရွိထားပါတယ္ဆိုျပီး ေျပာပါေလေရာ။ အာဏာရူး အေနာ္ရထာ တစ္ေယာက္ ဘာေျပာေကာင္းမလဲ ႏုိင္ငံလံုးမွာရွိတဲ့ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ မိန္းမေတြအကုန္လံုးကို လိုက္သတ္ပစ္ခိုင္းပါေလေရာ။ ကာလ အေတာ္အၾကာမွာ သတိရျပီးထပ္ေမးေတာ့ အခုဆိုရင္ျဖင့္ အရွင္မင္းရဲ႕ ဘုရင္ရာထူးကို လုယူမဲ့သူဟာ ႏို႕ဆိုအရြယ္ သို႕ေရာက္ရွိေနပါျပီး လို႕ ေလွ်ာက္ထားျပန္ေတာ့ အေနာ္ရထာ ဟာ တိုင္းျပည္မွာရွိတဲ့ ႏို႕စို႕ ကေလးေတြ အကုန္လံုးကို သတ္ခိုင္း ျပန္ေရာ။ ပုေရာဟိတ္တို႔ကို ေနာင္တစ္ခ်ိန္တြင္ ထပ္ေမးေတာ့ ႏြားေက်ာင္းသား အရြယ္ကို ေရာက္ေနျပီလို႕ ဆိုျပန္ေတာ့လည္း တိုင္းျပည္မွာရွိတဲ့ ႏြားေက်ာင္းသားအရြယ္ ကေလးေတြ အကုန္သတ္ခိုင္းျပန္ေတာ့ အျပစ္မဲ့ ကေလးေတြ အစုလိုက္ အျပဳန္လိုက္ ေသပြဲဝင္ခဲ့ၾကရရွာတယ္။ အခုျမန္မာႏိုင္ငံက ဗိုလ္ခ်ဴပ္ေတြ နဲ႕ အာဏာရူးတာျခင္းတူေပမဲ့ ရက္စက္တဲ့ေနရာမွာေတာ့ ဗိုလ္ေနဝင္း၊ ဗုိလ္သန္းေရႊ တို႕ အေနာ္ရထာရဲ႕ ေျခဖ်ားေတာင္မမွီဘူး။ ဒါေၾကာင့္လဲ ကၽြဲခတ္ျပီး ေသျခင္းဆိုးနဲ႕ ေသရတာ။ ေနာက္နွစ္အတန္ၾကာတြင္ ထပ္၍ ေမးေသာ အခါ ယခု ရဟန္းျပဳေနၿပီ လို႕ ပေရာဟိတ္ေတြက ေျဖေတာ့ ရဟန္းေတြကို သတ္ဖို႕ နန္းေတာ္ထဲမွာ ထမင္းဖိတ္ေၾကြးတယ္။ ဒီတစ္ခါ ပေရာဟိတ္ေတြက ဘယ္လို ထပ္ျပီးၾကပ္လဲဆိုေတာ့ ထိုသူအား ေရတိုက္ပါက အာခံတြင္းမွ စက္ေရာင္ထြက္ တာကိုျမင္ရလိမ့္မယ္တဲ့ .. ခင္ဗ်ားတုိ႕ စဥ္းစားၾကည့္ဘယ္သူက ေရေသာက္ရင္ ပါးစပ္ထဲက စက္ေရာင္ထြက္မွာလဲ.... ဒါနဲ႕ ဟူးရားျဖဴ၊ ဟူးရားညိဳ ေမးျပန္ေရာ ဒီတစ္ခါေတာ့ ေက်းဇူးရွင္ႏွစ္ေယာက္က ဘာျပန္ေျဖလဲ ဆိုတာ မင္းၾကီးနဲ႕ ေနာက္မင္းတစ္ဆက္ ျခားမွ သူက ဘုရင္ျဖစ္မွာလို႕ ျပန္ေျပာင္းေျဖမွ ရဟန္းေတြ အေနာ္ရထာ သတ္မဲ့ေဘးက လြတ္ခဲ့ရတယ္။ အဲ့ဒီ လူက ေနာက္ေတာ့ က်န္စစ္သားျဖစ္ သြားတယ္ဆိုဘဲ ... က်န္စစ္သား ပါးစပ္က စက္ေရာက္ထြက္လို႕လည္း သမိုင္းမွာ တခါမွ မၾကားဖူးဘူး။ က်န္စစ္သားလိုလူလား သူ႕ပါးစပ္က စက္ေရာင္ထြက္လို႕ကေတာ့ ေရးလိုက္မဲ့ ေက်ာက္စာေတြ ျမန္မာတစ္ႏိုင္ငံလံုး ေက်ာက္စာ ေတြျပည့္သြားလိမ့္မယ္။ ဒီအတိုင္းေတာင္မွာ သူ႕အေဖက ေနမ်ဳိးေနႏြယ္၊ အေမက အုန္းသွ်စ္သီးထဲက ေမြးလာတာလို႕ ေလွ်ာက္ျဖီးျဖန္း ေနတာ အာေခါင္က စက္ေရာင္မ်ား ထြက္လို႕ကေတာ့လား ေျပာမဆံုးေပါင္ေတာသံုးေထာင္ဘဲ။

အေနာ္ရထာမင္းဟာ ဗုဒၶသာသနာကို စတင္အုပ္ျမစ္ခ်ခဲ့တယ္လို႕ ဆိုျပန္တယ္။ အမွန္ကေတာ့ သူ႕အာဏာေမွးမိန္မႈ႕ကို ဗုဒၶသာသနာနဲ႕ ပြတ္တိုက္ျပီး ေျပာင္ေအာင္လုပ္ခဲ့တာလို႕ေျပာရင္ ပိုမွန္မယ္။ တခ်ိန္က ျမန္မာလူမ်ဳိးေတြမွာ အရည္းၾကီး သာသနာဘဲရွိခဲ့တာပါ။ အရည္းၾကီးမ်ားဟာ သူ႕တို႕အား ကိုးကြယ္သူ တိုင္းသူျပည္သားမ်ား အေပၚမွာ အေနာ္ရထာထက္ ပိုျပီး ၾသဇာေညာင္းပါတယ္။ အေနာ္ရထာ အေမကိုယ္တိုင္လည္း အရည္းၾကီးမ်ားက ပန္းဦး ေခၽြတာ ခံခဲ့ရသူပါ။ ဒါကိုဘဝင္မက်တဲ့ အေနာ္ရထာက သူ႕ၾသဇာပိုၾကီးေအာင္ မြန္ျပည္က ရဟန္းေတြကို စစ္ခင္းဓါးျမတိုက္ယူကာ ပုဂံမွာ သာသနာျပဳခိုင္းပါတယ္။ ေနာက္က်ေတာ့ ဗုဒၶတရားေတာ္ ကိုးကြယ္ရာဆိုျပီး အရည္းၾကီးေတြကို သုတ္သင္လိုက္တာဘဲျဖစ္တယ္။ အေနာ္ရထာ ဘယ္လိုနန္းရခဲ့လဲ ဆိုတာ ေျပာရင္ေတာ့ ကိုယ့္အေမ ကို မိဖုရားျပန္ေျမာက္တဲ့ ေနာင္ေတာ္ စုကၠေတးမင္း သတ္ျပီးနန္းရခဲ့တာပါ။

ထိုစဥ္က စုကၠေတးမင္းသည္ အေနာ္ရထာအား "ညီသားေနာင္မယ္"ဟု ေခၚလိုက္ေလသည္။

("ညီသားေနာင္မယ္"၏ ဆိုလိုရင္း အဓိပၸါယ္မွာ ညီလည္းညီ၊ သားလည္းသား ဟူေသာအဓိပၸါယ္မ်ိဳးေပါက္သည္။ အေနာ္ရထာ၏ ေမြးမိခင္ ေျမာက္ျပင္သည္ မိဖုရားကို စုကၠေတးက မိဖုရားေျမွာက္ လိုသည္ဟု ဆိုလိုရင္းျဖစ္သည္။) ထိုစကားရပ္မွာ ျမန္မာ့သမိုင္းတြင္ သမိုင္းတြင္ခဲ့ရေလသည္။